หลายสถานที่สำคัญฝั่งธนบุรีเชื่อมต่อไปยังพื้นที่รอบเกาะรัตนโกสินทร์ นับแต่อดีตจวบปัจจุบันยังคงมนต์ขลังมนต์เสน่ห์เป็นแหล่งเรียนรู้มากด้วยเกร็ดประวัติศาสตร์ เรื่องน่ารู้ซ่อนอยู่….
ในพื้นที่ดังกล่าวจึงเป็นจุดหมายเป็นคำตอบให้กับผู้ที่ชื่นชอบประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมประเพณี วิถีชีวิต รวมถึง การถ่ายภาพ โดยเฉพาะการถ่ายภาพ นอกจากเป็นการบันทึกความทรงจำ บอกเล่าเรื่องราวที่ประทับใจ ภาพถ่ายยังเป็นเครื่องมือสำคัญ เป็นเครื่องมือสื่อสารสร้างความเข้าใจ ถ่ายทอดบอกเล่าเหตุการณ์ และยังส่งต่อเชื่อมโยงส่งต่อการเรียนรู้ต่อเนื่องไปอีกหลากหลายมิติ
ใกล้เข้ามาสำหรับเทศกาลสงกรานต์ ประเพณีงดงามของไทย ทั้งนี้ จากเทศกาลวิถีน้ำ วิถีไทย เทศกาลสงกรานต์ที่ผสานความร่วมสมัยที่ดีงามของไทยโดยคนในชุมชนเพื่อชุมชน ในปีนี้เทศกาลฯ ชูแนวคิดชื่นอุรา..น่าสบาย โดยที่ผ่านมา เริ่มกิจกรรมด้วยการพาลงพื้นที่ พาเดินลัดเลาะเรียนรู้วิถีชุมชนเก่าแก่ย่านกะดีจีน โดยมี อาจารย์ธีรนันท์ ช่วงพิชิต ผู้ก่อตั้งศูนย์ข้อมูลประวัติศาสตร์ชุมชนธนบุรี และประธานมูลนิธิประชาคมย่านกะดีจีน-คลองสาน เล่าเรื่องชุมชม เกร็ดความรู้ทางประวัติศาสตร์ เรื่องราวปูมหลัง ความเป็นมา และความเป็นอยู่ของคนในย่าน ทั้งมีเจ้าบ้านคนในชุมชนร่วมต้อนรับ และร่วมบอกเล่าเรื่องราวชุมชน
ในกิจกรรมยังส่งต่อความรู้ เรียนรู้การถ่ายภาพจากช่างภาพมืออาชีพ สมาคมถ่ายภาพแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ โดย ตุลย์ หิรัญญลาวัลย์ นายกสมาคมถ่ายภาพแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ เล่าถึงกิจกรรมถ่ายภาพครั้งนี้ว่า สมาคมถ่ายภาพแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ เข้าร่วมกิจกรรมเทศกาลฯ มาโดยตลอด นำกิจกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับการถ่ายภาพไม่ว่าจะเป็นการถ่ายภาพ การแสดงภาพถ่าย หรือครั้งนี้ที่พาเดินชมความงามสถาปัตยกรรม สัมผัสมนต์เสน่ห์อาหาร วิถีชีวิตผู้คน ย่านกะดีจีน โดยสุดเส้นทางที่ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร
การเดินชมสถานที่สำคัญ ๆ เรียนรู้ชุมชนพร้อมไปกับการถ่ายภาพ RPST Photo Walk–Photo Talk “อร่อยจัด-ทรรศนา” ตอน คลองสาน–กะดีจีน จะทำให้ผู้เข้าร่วมเรียนรู้และเข้าใจประวัติศาสตร์ เห็นสิ่งต่าง ๆ ที่สืบทอดมา และบันทึกสิ่งพิเศษเหล่านั้นด้วยภาพถ่าย นายกสมาคมถ่ายภาพแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ตุลย์ หิรัญญลาวัลย์ ขยายความเพิ่มอีกว่า การถ่ายภาพเป็นสื่อสำคัญ บอกเล่าเรื่องราว บอกเล่าสิ่งที่เกิดขึ้น ถ่ายทอดมุมมองสิ่งพิเศษในพื้นที่ที่พบเห็น โดยครั้งนี้ถือเป็นความพิเศษร่วมกันอีกครั้งหนึ่ง
“ในเส้นทางได้รับความรู้หลายแง่มุมจากผู้เชี่ยวชาญประวัติศาสตร์ในพื้นที่จากอาจารย์ธีรนันท์ ช่วงพิชิต ยิ่งทำให้การถ่ายภาพมีความน่าสนใจ ทั้งนี้ ภาพถ่ายจะผสานด้วยเนื้อหา สาระสำคัญแง่มุมประวัติศาสตร์ที่ทำให้ผู้ถ่ายภาพมีความเข้าใจในสิ่งที่จะบันทึกถ่ายภาพลึกซึ้งขึ้น”
จากการเดินทางสัมผัสเส้นทางประวัติศาสตร์ กะดีจีน-พระนคร ครั้งนี้เริ่มจาก วัดกัลยาณมิตรวรมหาวิหาร วัดเก่าแก่ประจำฝั่งธนบุรี มาถึงที่นี่สักการะพระพุทธไตรรัตนนายก (หลวงพ่อโต ซำปอกง) และ พระพุทธรูปหล่อปางป่าเลไลยก์ พร้อมชมระฆังใบที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย
นอกจากนี้พาเดินต่อไปยัง ศาลเจ้าเกียนอันเกง ศาลเจ้าจีนเก่าแก่ที่สุดของชุมชนกุฎีจีน ซึ่งได้รับรางวัลอนุรักษ์ศิลปสถาปัตยกรรมดีเด่น จากสมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ จากนั้น ลัดเลาะเข้าชุมชนกุฎีจีน ชมพิพิธภัณฑ์กุฎีจีน วัดซางตาครู้ส ศึกษาสถาปัตยกรรมแบบเรเนสซองส์และนีโอคลาสสิก และเดินทางต่อไปยังวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร สักการะขอพรพระพุทธนาค และไปยัง พระบรมธาตุมหาเจดีย์ ที่ได้รับรางวัลยูเนสโก
จากประวัติ วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร เป็นพระอารามหลวงชั้นโท สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2371 และได้ถวายเป็นอารามหลวงในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 และได้รับพระราชทานนามว่า “วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร” ที่วัดแห่งนี้เปรียบเสมือนศูนย์รวมทางวัฒนธรรมของชาวไทย ย่านกะดีจีน ฝั่งธนบุรี ที่ขึ้นชื่อ เป็นชุมชนสามศาสนา สี่ความเชื่อ ซึ่งได้แก่ พุทธเถรวาท พุทธมหายาน คริสต์ และอิสลาม ซึ่งอยู่ร่วมกันนับแต่ครั้งสมัยกรุงธนบุรี ถือเป็น ย่านประวัติศาสตร์เก่าแก่ แห่งหนึ่งของกรุงเทพมหานคร
ในเส้นทางยังข้ามสะพานพระพุทธยอดฟ้าไปยัง ตลาดยอดพิมาน ริเวอร์วอล์ก ศูนย์กลางตลาดดอกไม้ และสุดเส้นทางที่ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร หรือ วัดโพธิ์ ชมเจดีย์ 4 รัชกาล วิหารพระพุทธไสยาสน์ (พระนอน) ซึ่งเป็นพระนอนที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับสามของประเทศ ฯลฯ
“หลายสถานที่สำคัญ ไม่ว่าจะเป็นวัดวาอาราม สถาปัตยกรรมงดงามในย่านกะดีจีน มากด้วยเรื่องน่ารู้ จากที่กล่าว ทีมสมาคมฯ นำเทคนิคการถ่ายภาพมาแนะนำ ทดลองถ่ายภาพ ดังเช่น การถ่ายภาพด้วยสมาร์ตโฟน โดยถ้าต้องการถ่ายภาพที่มีรายละเอียด อย่าใช้การซูม แต่ลองใช้การถ่ายภาพด้วยการเคลื่อนโทรศัพท์เข้าไปใกล้ ๆ หรือการ ถ่ายภาพสถาปัตยกรรม โบราณสถาน ส่วนใหญ่จะเข้าไปอยู่ใกล้ ๆ เปิดเลนส์กว้าง ๆ ซึ่งในลักษณะนี้อาจสร้างข้อเสียให้กับภาพได้ ทั้งนี้ อาจลองอยู่ไกลออกไปแล้วซูมเข้ามาจะทำให้ภาพสมมาตร และอิ่มตาขึ้น เป็นต้น”
นอกจากภาพโบราณสถาน สถาปัตยกรรม อาคารบ้านเรือน บรรยากาศในชุมชนก็มีมนต์เสน่ห์ อย่างที่ชุมชนกุฎีจีนมี อาหาร ขนมที่เป็นเอกลักษณ์ ตลอดเส้นทางจึงแนะนำเทคนิคการถ่ายภาพเก็บบรรยากาศ เติมเต็มประวัติศาสตร์ร่วมกัน ทั้งนี้ นายกสมาคมถ่ายภาพแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ให้มุมมองการเดินเที่ยวชุมชน และการถ่ายภาพเพิ่มอีกว่า ประเทศไทยมากด้วยทรัพยากรทางด้านวัฒนธรรม มีคุณค่าและมีความงดงาม
การเดินเที่ยวชมไม่ว่าจะเป็นในย่านชุมชนเก่า เที่ยววัดวาอาราม ชมสถาปัตยกรรมศิลปกรรม ฯลฯ สิ่งเหล่านี้ทำให้เราเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เรียนรู้ประวัติศาสตร์ และเมื่อนำมาถ่ายทอดผ่านภาพถ่ายเป็นการรวมความรู้และความงามไปด้วยกัน ดังที่กล่าว รูปภาพนั้น ๆ จะมีความพิเศษเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เรียงร้อยสิ่งที่พบเห็น เล่าความเป็นอยู่หรือประวัติศาสตร์ของสิ่ง ๆ นั้นได้น่าสนใจ
ทางด้าน อาจารย์ธีรนันท์ ช่วงพิชิต ประธานกรรมการมูลนิธิประชาคมย่านกะดีจีน-คลองสาน ให้ข้อมูลเพิ่มอีกว่า ย่านกะดีจีน มีความเป็นมายาวนาน เป็นหนึ่งในย่านเก่าของฝั่งธนบุรี ทั้งนี้ ย่านเก่าธนบุรีที่ปรากฏ นอกจากย่านแห่งนี้ยังมี ย่านคลองสาน ย่านวังเดิม และย่านวังหลัง ชุมชนในย่านกะดีจีนมีสีสัน มีชีวิตชีวา วิถีชีวิตของผู้คนในชุมชนยังรักษาความดั้งเดิม โดยเมื่อมาสัมผัส มาเดินเที่ยวชมจะเห็นภาพจริงของสังคมไทย การอยู่ร่วมกันของศาสนาต่าง ๆ ทั้งพุทธ คริสต์ อิสลาม
“ในเส้นทางที่เริ่มเดินจากจุดแรก วัดกัลยาณมิตรวรมหาวิหาร นอกจากได้สักการะไหว้พระขอพรเป็นสิริมงคล จะเห็นพระราชนิยมการสร้างวัดในสมัยรัชกาลที่ 3 สถาปัตยกรรม ลวดลายปูนปั้นมีรูปแบบงดงามเป็นเอกลักษณ์ ขณะที่เดินต่อมาถึง วัดซางตาครู้ส อีกสถานที่ที่จะได้เรียนรู้ประวัติศาสตร์ ชมความงามของสถาปัตยกรรม และอีกสถานที่ที่เป็นแหล่งเรียนรู้ บอกเล่าเรื่องของชุมชนกุฎีจีนได้ชัดเจนต้องแวะ พิพิธภัณฑ์บ้านกุฎีจีน โดยภายในพิพิธภัณฑ์บอกเล่าความเป็นมานับแต่ครั้งสมัยอยุธยา กรุงธนบุรี และในปัจจุบัน เป็นต้น”
การเดินเที่ยวชมและบันทึกภาพจึงเป็นโอกาสที่ดีของการเติมเต็มมุมมองของประวัติศาสตร์ และการเก็บบันทึกด้วยภาพที่มากด้วยคุณภาพ อนาคตของภาพเหล่านี้จะเป็นมุมมองของประวัติศาสตร์ในวันข้างหน้า
ส่งต่อการเรียนรู้ ประวัติศาสตร์ ศิลปวัฒนธรรม เรียนรู้ชุมชนย่านเก่าที่มีมนต์เสน่ห์.
พงษ์พรรณ บุญเลิศ
