ตั้งแต่ปี 2561 เกษตรกรผู้ปลูกมันสำปะหลังได้รับผลกระทบจากโรคไวรัสใบด่างมันสำปะหลังระบาด โดยในระยะแรกบริษัทสงวนวงษ์อุตสาหกรรม จำกัด ได้ส่งเสริมและแนะนำ การเฝ้าระวัง และป้องกันกำจัดพาหะ คือแมลงหวี่ขาว หรือทำลายต้นพันธุ์ที่พบอาการของโรคไวรัสใบด่าง ตามคำแนะนำของกรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ แต่การระบาดค่อนข้างรุนแรงในทุกพื้นที่ ทำให้รายได้เกษตรกรลดลง และกระทบกับปริมาณผลผลิตในภาคอุตสาหกรรมโดยตรง
ต่อมาช่วงต้นปี 2567 บริษัทสงวนวงษ์อุตสาหกรรม จำกัด ได้รับความอนุเคราะห์พันธุ์มันสำปะหลังต้านทานโรคใบด่าง จากมูลนิธิสถาบันพัฒนามันสำปะหลังแห่งประเทศไทย (TTDI) ซึ่งเป็นพันธุ์ที่มีความต้านทานต่อโรคใบด่างระดับสูง จำนวน 3 พันธุ์ ได้แก่ พันธุ์อิทธิ 1 อิทธิ 2 และอิทธิ 3 ในรูปแบบกล้า X20 จำนวน 66,600 กล้า
สำหรับโครงการขยายพันธุ์ต้านทานโรคไวรัสใบด่างมันสำปะหลัง พันธุ์อิทธิ 1-3ซึ่งเป็นสายพันธุ์ที่มีศักยภาพในด้านความต้นทานโรคใบด่างสูง โดยเป็นโครงการที่มูลนิธิสถาบันพัฒนามันสำปะหลังแห่งประเทศไทย (TTDI) ทำมาเพื่อเร่งขยายและกระจายพันธุ์ แบบเร่งรัดสู่เกษตรกร เพื่อแก้ไขปัญหาการระบาดของโรคใบด่างมันสำปะหลังในประเทศไทย
“ภากรณ์ โดมขุนทด“ หัวหน้าแผนกโครงการพิเศษ ฝ่ายเกษตรสัมพันธ์ บริษัทสงวนวงษ์อุตสาหกรรม จำกัด บอกเล่าถึงที่ไปที่มาของพันธุ์มันสำปะหลังที่ต้านทานโรคใบต่างระดับสูง เมื่อได้รับพันธุ์มาแล้ว ด้วยตนเองเคยร่วมทำงานด้านงานวิจัยพัฒนาพันธุ์มันสำปะหลังมาก่อน จึงลงมือทดลองปลูกขยายในพื้นที่จังหวัดนครราชสีมา จำนวน 35 ไร่ คาดการณ์ว่าจะสามารถผลิตต้นพันธุ์ได้ในช่วงต้นปี 2578 ประมาณ 100,000 ลำ และอยู่ระว่างการวางแผนการขยายแบบเร่งรัด ด้วยวิธีเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (Tissue Culture) และการขยายด้วยท่อนสั้น (X20) โดยมีเป้าหมายที่จะกระจายพันธ์ให้ถึงมือเกษตรกร ในจังหวัดนครราชสีมา และพื้นที่ใกล้เคียงให้ทั่วถึงและโดยเร็วที่สุด
ทั้งนี้มันสำปะหลังพันธุ์ต้านทานอิทธิ 1-3 ซึ่งมูลนิธิสถาบันพัฒนามันสำปะหลังพัฒนานั้น เป็นพันธุ์ที่มีความต้านทานในระดับสูง ส่วนผลผลิตและเชื้อแป้ง แม้จะไม่สูงเท่าพันธุ์เกษตรศาสตร์ 50 แต่น่าจะเป็นไปได้สำหรับการผลิตเชิงพาณิชย์ในประเทศไทยท่ามกลางสถานการณ์การระบาดของโรคใบด่างที่รุนแรงในทุกพื้นที่ โดยในอนาคตจะมีการปรับปรุงสายพันธุ์ใหม่ๆ ให้มีความต้านทาน มีความสามารถให้ปริมาณผลผลิต และคุณภาพแป้งที่สูงขึ้น เพื่อให้อุตสาหกรรมมันสำปะหลังยั่งยืนต่อไป
ส่วนพันธุ์มันสำปะหลังแว๊กซี่ (Waxy) เป็นอีกโครงการที่ทางบริษัทสงวนวงษ์อุตสาหกรรม จำกัด ได้ร่วมมือกับทางมูลนิธิสถาบันพัฒนามันสำปะหลังแห่งประเทศไทย (TTDI) โดยพันธุ์มันสำปะหลัง แว๊กซี่ มาจากการเรียกลักษณะปรากฏ ของแป้งที่ให้ความใสและความเหนียวแป้งแว๊กซี่ เป็นแป้งที่ ไม่มีแอมิโลส มีความหนืดสูงและเมื่อน้ำแป้งเปียกไปผ่านการแช่เยือกแข็งละลาย พบว่าแป้งมันสำปะหลังที่ไม่มีแอมิโลส ทำให้มีความคงตัวสูงให้คุณสมบัติใกล้เคียง แป้งที่ดัดแปลงด้วยสารเคมี จึงเป็นที่ต้องการของตลาดสุขภาพที่ยอมจ่ายราคาแพงในกลุ่ม chemical free products
โดยโครงการส่งเสริมโดยนำพันธุ์ HBwx1-3 ที่คัดเลือกมาจากต่างประเทศผลผลิตอาจต่ำกว่าพันธุ์มันสำปะหลังปกติ และพันธุ์ลูกผสมกับพันธุ์ไทย ได้แก่ HBwx 4-8 เป็นพันธุ์ที่มีแนวโน้มให้ผลผลิตหัวสด และปริมาณแป้งที่สูงกว่าพันธุ์คัดเลือกจากต่างประเทศ
โดยมันสำปะหลังแว๊กซี่ waxy นั้น มูลนิธิสถาบันพัฒนามันสำปะหลังแห่งประเทศไทย (TTDI) เป็นผู้กำหนดราคาให้โรงแป้งรับซื้อ สูงกว่าราคาตลาดถึง 60% จึงเป็นทางเลือกให้เกษตรกรสามารถเลือกเพาะปลูกพันธุ์ที่มีศักยภาพและขายได้ราคาดีกว่ามันสำปะหลังทั่วไป แต่เนื่องจาก waxy tapioca มักจะให้ผลผลิตและเชื้อแป้งต่ำกว่ามันพันธุ์ปกติ จึงต้องการการดูแล และการให้ปัจจัยการผลิตที่มากกว่าปกติ
แต่เนื่องจากพันธุ์มันสำปะหลังแว๊กซี่ (Waxy) ทั้งหมดที่กล่าวมา ถือว่ายังไม่ต้านทานกับโรคไวรัสใบด่างมันสำปะหลัง เท่าที่ควร ซึ่งขณะนี้อยู่ระหว่างการปรับปรุงพันธุ์แว๊กซี่ต้านทาน ( Waxy X) โดยสายพันธุ์มันสำปะหลัง พันธุ์แว๊กซี่ เกิดจากการพัฒนาโดยมูลนิธิสถาบันพัฒนามันสำปะหลัง ร่วมกับภาควิชาเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน และยังมีการทำงานร่วมกับบริษัทปุ๋ยเคมี และนักวิชาการที่มีความเชี่ยวชาญเรื่องการให้น้ำในมันสำปะหลัง ผ่านระบบน้ำหยดและโดรน เพื่อให้เกษตรกรมีความรู้ ในการเพิ่มผลผลิตจากน้ำและปุ๋ยอย่างถูกต้อง เหมาะสม
ซึ่งปัจจุบัน บริษัทมีโครงการส่งเสริมการปลูกมันสำปะหลัง พันธุ์แว๊กซี่ให้เกษตรกร ปลูกอยู่ ในเขตจังหวัด นครราชสีมา บุรีรัมย์ สุพรรณบุรี และกาญจนบุรี ประมาณ 3,000 ไร่ มีโดยตั้งเป้าหมายไว้ว่าภายในปี 2570 จะขยายพื้นที่ปลูกให้ได้ 20,000 ไร่
อย่างไรก็ตามที่ผ่านมา เกิดสภาวะความแห้งแล้ง ฝนทิ้งช่วง และปริมาณน้ำฝนน้อย จากปรากฏการเอลนิญโญ่ อีกทั้งการระบาดของโรคไวรัสใบด่าง ค่อนข้างรุนแรง ทำให้ผลผลิต และปริมาณแป้ง ไม่ดีเท่าที่ควร แนวทางแก้ไข บริษัทฯ จึงมีการสนับสนุนส่งเสริม ระบบให้น้ำหยด โดยใช้แหล่งพลังงานจาก โซล่าเชลล์ เพื่อ ให้เกษตรกรที่มีแหล่งน้ำ และการส่งเสริมให้เกษตรใช้ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดิน เพื่อเพิ่มผลผลิตมันสำปะหลังพันธุ์แว๊กซี่ รวมทั้งการอบรมให้ความรู้เกษตรกรเกี่ยวกับการเพิ่มผลผลิตมันสำปะหลัง เกษตรกรผู้ปลูกมันสำปะหลังที่สนใจ สามารถติดต่อขอรับพันธุ์ได้ที่ ฝ่ายเกษตรสัมพันธ์ บริษัทสงวนวงษ์อุตสาหกรรม จำกัด 044-233200 ต่อ 129 .
