ทั้งนี้ ได้มีการศึกษาถึงปรากฏการณ์ “อีสานฟีเวอร์” ว่าอะไรทำให้เกิดกระแส? จนเกิด “ศัพท์สมัยนิยม” คำว่า “อีสานแมส-อีสานใหม่”โดย ไซนิล สมบูรณ์ ในฐานะนักศึกษาปริญญาเอก คณะนิเทศศาสตร์ กับ ผศ.มาโนช ชุ่มเมืองปัก อาจารย์คณะนิเทศศาสตร์ ของมหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ได้สะท้อนเรื่องนี้ไว้ในบทความที่เผยแพร่ใน วารสารนิเทศศาสตร์ธุรกิจบัณฑิตย์ ฉบับกรกฎาคม-ธันวาคม 2565…
ชี้ “ปัจจัย” กรณี “อีสานแมส-อีสานใหม่”
ที่เกี่ยวโยงกรณี…“กระแสอีสานฟีเวอร์”
สำหรับในตอนนี้… “ทีมสกู๊ปเดลินิวส์” จะสะท้อนต่อข้อมูลขยายความ ซึ่งทางผู้จัดทำบทความบทวิเคราะห์ดังกล่าวยังได้ระบุไว้ว่า… จากแรงบันดาลใจ “ความเป็นอีสานฟีเวอร์” ทำให้เกิดความสนใจที่จะศึกษา “ปัจจัยสำคัญ” ที่ทำให้เกิดกระแสนี้ โดยหลังศึกษาวิจัยเรื่องนี้ก็ได้ค้นพบปัจจัยที่อาจส่งผลทำให้เกิดปรากฏการณ์ขึ้น ทั้งกรณี “อีสานฟีเวอร์” รวมถึงทำให้เกิดคำว่า “อีสานแมส-อีสานใหม่” โดยผลศึกษาวิจัยพบว่าปรากฏการณ์ดังกล่าวนี้อาจจะเกิดมาจากปัจจัยต่าง ๆ ดังนี้คือ…
“เกิดจากบริบทสังคมที่เปลี่ยนแปลง” ที่่ส่งผลต่อการเกิดกระแสนิยม ภาพยนตร์อีสาน จากเดิมที่ในอดีตเกิดขึ้นเพราะปัจจัยการเมือง แต่หลังปี 2500 เป็นต้นมา มีผู้กำกับหน้าใหม่ เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในอุตสาหกรรมภาพยนตร์เพิ่มขึ้น นอกจากนั้น ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดกับธุรกิจ“สายหนัง” ท้องถิ่นก็เป็นปัจจัยทำให้หนังอีสานจาก ผู้กำกับรุ่นใหม่ในระบบอิสระ…มีโอกาสเข้าถึงทุนมากขึ้น ที่สะท้อนว่า…ผู้อำนวยการสร้างหรือนายทุนไม่จำเป็นต้องอยู่แต่ในกรุงเทพฯ อีกต่อไป
“เกิดจากพลังหนุนขององค์กรอิสระ-สถานศึกษา” โดยเฉพาะในภาคอีสานเอง ที่กลายเป็นอีกปัจจัยสำคัญ ช่วยทำให้เกิดพัฒนาการของบรรยากาศการเรียนการสอนเกี่ยวกับภาพยนตร์ และแรงสนับสนุนด้านภาพยนตร์ ที่มีให้แก่คนรุ่นใหม่
“เกิดจากบริบทที่เปลี่ยนไปของเศรษฐกิจภาคอีสาน” ที่หลังจากปี 2500 เป็นต้นมา ภาคอีสาน หรือภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย มีการขยายตัวเพิ่มขึ้น ประกอบกับโครงสร้างเศรษฐกิจในชนบทเริ่มเปลี่ยนจากภาคเศรษฐกิจทางการเกษตรแบบดั้งเดิม เปลี่ยนแปลงสู่การเป็น เศรษฐกิจร้านค้ารายย่อยในชนบท เพิ่มมากขึ้น ซึ่งความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวนี้ เกิดขึ้นมาจาก… เงินลงทุนจากรายได้นอกภาคเกษตร และรายได้ที่่ส่งกลับหมู่บ้านจากชาวอีสานพลัดถิ่น โดยส่งผลให้โครงสร้างเศรษฐกิจชนบทเริ่มเปลี่ยนแปลง จนเปลี่ยนพื้นที่ชนบทรูปแบบดั้งเดิมให้ กลายเป็นกึ่งเมืองกึ่งชนบท อีกด้วย
นี่คือ “ปัจจัยกระแสหนังอีสานฟีเวอร์”
และก็ “เกิดจากส่วนผสมใหม่ ๆ” ด้วย
ทั้งนี้ ที่ว่าเกิดจากส่วนผสมใหม่ ๆ ก็อาทิ… มีการร่วมทุนในส่วนผสมที่่แปลกใหม่ ซึ่งเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ ตั้งแต่หลังปี 2550 ยกตัวอย่างเช่น… เพลงคิดฮอด ที่วง Bodyslam และศิลปินอีสาน ศิริพร อำไพพงษ์ ร่วมกันผลิตขึ้นในปี 2555 เป็นต้น ที่ผลพวงจากเรื่องดังกล่าวนี้ก็ได้ทำให้ “ปรากฏการณ์อีสานฟีเวอร์” ฉายภาพชัดเจนยิ่งขึ้น โดยปรากฏการณ์ดังกล่าวค่อย ๆ สั่งสมพลังต่อมาเรื่อย ๆ และค่อย ๆ เบ่งบานออกมาในช่วงระหว่างปี 2560-2564 จนก่อเกิดคำว่า “อีสานแมส” ตามมา…
นอกจากนี้ ก็ยัง “เกิดจากกิจกรรมภาพยนตร์ในท้องถิ่น” ที่ก็เป็นอีกปัจจัยสำคัญต่อการหล่อเลี้ยงและฟูมฟักให้ภาพยนตร์อีสานค่อย ๆ เติบโตขึ้น จนอาจเรียกได้ว่าผลพวงปัจจัยนี้ ทำให้ “เกิดระบบนิเวศใหม่” ที่ส่งผลต่อ “ภาพยนตร์อีสาน” ทั้งทางตรง-ทางอ้อม ต่อการก้าวเข้าอยู่ในกระแสวัฒนธรรมหลัก ตั้งแต่ทศวรรษ 2550 จนทำให้มีคำว่า“อีสานแมส”
กระแส ปรากฏการณ์ ที่เกิดขึ้นกับ “ภาพยนตร์อีสาน-หนังอีสาน” จนทำให้เกิดคำอย่าง “อีสานแมส-อีสานใหม่” ขึ้นนั้น สิ่งที่เกิดขึ้นนี้ทาง ไซนิล สมบูรณ์ และ ผศ.มาโนช ชุ่มเมืองปัก ได้ชี้ไว้ผ่านบทความบทวิเคราะห์ที่เผยแพร่ทาง วารสารนิเทศศาสตร์ธุรกิจบัณฑิตย์ โดยได้ระบุไว้ว่า… กระแสอีสานฟีเวอร์ไม่ใช่อยู่ ๆ ก็ถือกำเนิดขึ้น หากแต่เกิดจากการที่่อุตสาหกรรมภาพยนตร์อีสานพัฒนาจากการเป็นภาพยนตร์เฉพาะกลุ่มสู่การเป็นภาพยนตร์กระแสหลัก อีกทั้งการที่ได้รับการสนับสนุนมากขึ้นจากสถาบันการศึกษาและองค์กรต่าง ๆ ทั้งเรื่องเงินทุน ช่องทางจัดฉาย-จัดจำหน่าย และการเปลี่ยนโครงสร้างทางสังคม รวมถึงปัจจัยทางเทคโนโลยีที่คนรุ่นใหม่ ๆ เข้าถึงได้ง่ายขึ้น เหล่านี้ส่งผลดีต่อ“ระบบนิเวศภาพยนตร์อีสาน”
อย่างไรก็ตาม ในช่วงท้ายบทความบทวิเคราะห์ ทางผู้จัดทำได้ฝาก“ข้อเสนอแนะ” ที่จะช่วย “ทำให้อุตสาหกรรมภาพยนตร์อีสานเกิดความแข็งแรงมากยิ่งขึ้นต่อไป” ในอนาคต และ “เพิ่มขีดความสามารถการแข่งขันกับภาพยนตร์จากประเทศต่าง ๆ ได้มากขึ้น” ว่า… ผลการศึกษาเรื่องนี้ค้นพบว่า…ในทางนโยบายนั้นผู้ผลิตภาพยนตร์ระบบอิสระในอุตสาหกรรมภาพยนตร์อีสานไม่ได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐมากเท่าที่่ควร ซึ่ง ถ้าหากภาครัฐหนุนเสริมผู้ผลิตภาพยนตร์ระบบอิสระในอุตสาหกรรมภาพยนตร์อีสานมากขึ้น ก็อาจช่วยทำให้ภาพยนตร์ระดับภูมิภาคแข็งแกร่งขึ้น จนทำให้อุตสาหกรรมภาพยนตร์ไทยโดยรวมแข็งแรงยิ่งขึ้นตามไปด้วย …นี่เป็น “ข้อเสนอแนะที่น่าคิด” ที่ได้มีการเสนอไว้
“รัฐบาล” ได้ “ยกคณะไปดูหนังสัปเหร่อ”
ก็ “น่าตามดูการหนุนเสริมหนังอีสาน?”
ใน “ยุคหนังอีสานฟีเวอร์…มิใช่ฟลุก!!”.
