การสร้างเสริมทักษะความรู้ การเล่นเป็นอีกวิธีหนึ่งที่ช่วยฝึกสร้างการคิด การทำงานร่วมกัน ทั้งส่งเสริมพัฒนาการด้านต่าง ๆ ทั้งทางร่างกายและจิตใจ …
ปัจจุบันการเล่นเป็นเรื่องของทุกวัยไม่ใช่เฉพาะเด็ก ๆ ที่จะสนุกสนานเพลิดเพลินไปกับการเล่น วัยรุ่น วัยทำงาน หรือผู้สูงอายุ การเล่นยังมีส่วนเสริมสร้างพลังใจ พลังสร้างสรรค์ ทั้งนี้ ชวนเปิดมุมมองการเล่น ชวนค้นพลังผลลัพธ์การเล่น ลองเล่นเรียนรู้ไปกับเรื่องเล่น เรื่องสำคัญของทุกวัย
พรผกา อังกูรสุทธิพันธ์ นักจัดการความรู้อาวุโส ฝ่ายกิจกรรมการเรียนรู้ TK Park ให้มุมมองการเล่น พาสัมผัสการเล่น การเรียนรู้ที่มีพลังส่งต่อการเรียนรู้หลายมิติว่า มนุษย์ใช้การเล่นการสำรวจเป็นเครื่องมือการเรียนรู้ ส่งเสริมพัฒนาการด้านต่าง ๆ อย่างหนึ่งซึ่งการเล่นมีหลายรูปแบบ ทั้งการเล่นที่ใช้การเคลื่อนไหวของร่างกาย ใช้กล้ามเนื้อมัดเล็ก กล้ามเนื้อมัดใหญ่ หรือในกิจกรรมการเล่นที่เราเปิดพื้นที่การเล่น การเรียนรู้ขึ้นที่นี่ ทั้งนี้ จากปีที่ผ่านมามีกิจกรรม Play Matters เพราะเรื่องเล่นเป็นเรื่องใหญ่และสำคัญกับทุกคน ทุกช่วงวัย โดยกิจกรรมนี้ต่อเนื่องมาถึงครั้งนี้ โดยอุทยานการเรียนรู้ผสานความร่วมมือกับหลายหน่วยงาน ทั้งผู้อำนวยการเล่นและพันธมิตรผู้รันพื้นที่เล่นร่วมกันขยายวงการเล่น ชวนมาล้อมวงเล่นไปด้วยกัน เปิดพื้นที่ให้ลองเล่น เปิดมุมมองการเล่นที่มีมากกว่า “ความสนุก” ร่วมบอกเล่าพลังของการเล่น
นักจัดการความรู้อาวุโส ฝ่ายกิจกรรมการเรียนรู้ คุณพรผกา อธิบายเพิ่มอีกว่า การเล่นเป็นวิธีการที่ง่ายที่จะพาให้เราได้เรียนรู้สิ่งต่าง ๆ มากมาย การเล่นยังเป็นการปลดปล่อยพลังแบบธรรมชาติ ช่วยพัฒนาตัวผู้เล่นและไม่ว่าจะเป็นวัยใด การเล่นช่วยส่งเสริมพัฒนาการทางด้านต่าง ๆ ทั้งทางด้านสังคม ร่างกาย อารมณ์และจิตใจ การเล่นจึงเป็นการเรียนรู้ที่สำคัญ มีพลังเป็นสิ่งที่อยู่คู่กับทุกวัย
พลังของการเล่นยังมองถึงการสร้างนิเวศการเรียนรู้ใหม่ โดยที่สัมผัสได้โดยตรงคือสร้างการเรียนรู้ซึ่งเป็นพลังบวกอย่างหนึ่ง อย่าง Play Matters:Circle of Play ครั้งนี้จะเห็นถึงนิเวศการเรียนรู้ใหม่ ทั้งนี้ โดยปกติถ้านึกถึงการเล่น หลายคนมองการเล่นเป็นของวัยเด็ก แต่ครั้งนี้จากที่กล่าวขยายวงการเล่นกว้างขึ้น ทุกกิจกรรมการเล่นจะมีส่วนร่วมของทุกช่วงวัยเข้ามาเกี่ยวข้อง สิ่งที่สัมผัสและรับรู้ได้คือ พลังบวกความสนุกสนานถือเป็นพลังบวกอย่างหนึ่ง
เมื่อเกิดนิเวศการเรียนรู้ที่สนุกสนานทุกคนได้มีส่วนร่วมกัน แต่ละช่วงวัยหรือครอบครัวมีส่วนร่วมต่อกัน โดยกิจกรรมหนึ่งของครั้งนี้ที่เข้าร่วมได้ทุกวัยคือ นิทานละครหุ่น ทั้งนี้ เมื่อพูดถึงนิทานก็จะนึกถึงเด็ก แต่แท้จริงนิทานฟังอ่านได้ทุกวัย และหากขยายกลุ่มออกไปก็จะเกิดเป็น community เกิดการรวมกลุ่มผู้สนใจ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน ต่อยอดการเล่น เรียนรู้ต่อไป
การเล่นร่วมกันในครอบครัวยังเป็นอีกส่วนหนึ่งที่จะสร้างเสริมความใกล้ชิดต่อกัน ได้แลกเปลี่ยนมุมมองในเรื่องต่าง ๆ ต่อกัน หรือแม้แต่กิจกรรมการเล่นของกลุ่มวัยทำงาน อย่างครั้งนี้ออกแบบชวนเล่น เรียนรู้โดยมีความหลากหลาย อย่างเช่น การแต่งหน้าเค้ก นอกจากช่วยผ่อนคลาย พักใจ ได้ออกจากกรอบจากสิ่งที่เคร่งเครียด ยังเป็นการชาลเลนจ์ทำในสิ่งที่ไม่คิดว่าจะทำได้ เปิดใจและก้าวออกไปทดลองเรียนรู้ใหม่ ๆ ผ่านการเล่น เป็นต้น
“นิเวศการเรียนรู้เป็นเหมือนการพบเจอกันจากส่วนต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นนักอำนวยการเล่น ผู้ที่ร่วมเล่น หรือนักจัดการการเล่นมีโอกาสได้พบปะกันแลกเปลี่ยนปันประสบการณ์ต่อกัน จากที่กล่าว การเล่นมีความสำคัญกับทุกช่วงวัยเพียงแต่การเล่นของแต่ละวัยอาจมีความแตกต่างกันไป”
นักจัดการความรู้อาวุโส ฝ่ายกิจกรรมการเรียนรู้ ให้มุมมองจุดประกายการเล่นเพื่อให้มีการเล่นต่อไปอีกว่า ครั้งนี้บอกเล่าการเล่นชวนล้อมวงเล่นออกแบบเป็นธีม ชวนกันเล่น เปิดพื้นที่ให้เด็ก ๆ และครอบครัวมาปลดปล่อยพลังและจินตนาการล้อมวงเล่น โดยทุกการเล่นจะไม่เล่นคนเดียว จะเล่นไปด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็นเด็กกับเด็ก เด็กกับผู้ใหญ่ หรือวัยรุ่นกับผู้สูงอายุ จับคู่กันเล่นด้วยกันได้หมด มีโอกาสได้เล่นสื่อสารกัน อย่างการเล่นในกลุ่มนี้ เช่น บอร์ดเกม
“บอร์ดเกมอาจถูกมองเป็นการเล่นเฉพาะกลุ่ม มีความยาก แต่เมื่อได้เปิดใจลองเล่นถือเป็นหนึ่งในการเล่น ที่เล่นไปด้วยกันได้ดี ทั้งเด็กจิ๋วไปจนถึงผู้สูงอายุเล่นบอร์ดเกมร่วมกันได้ มีการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ความสนุกร่วมกัน บอร์ดเกมในปัจจุบันยังเป็นสื่อการเรียนรู้ จะเห็นได้ว่าในแวดวงการศึกษาได้นำบอร์ดเกมมาใช้ เริ่มมีการออกแบบบอร์ดเกมเพื่อการศึกษา ทั้งนี้ บอร์ดเกมถ้ามองเป็นสื่อการเรียนรู้ก็ได้ หรือจะเป็นการเล่นเพื่อความสนุกก็เป็นได้เช่นกัน”
ต่อมา แค่เล่น ไม่ว่าจะมาเป็นคู่หรือเป็นกลุ่ม “แค่เล่น” ได้ลองเปิดใจเปิดประสบการณ์เล่น โดยส่วนนี้จะมีความหลากหลายเปิดพื้นที่ให้ลองเล่น โดยอาจไม่ต้องรู้ว่าสิ่งที่ได้กลับมาคืออะไร แต่เป้าหมายเพื่ออยากส่งต่อแรงบันดาลใจการเล่น ส่งต่อความสนุกจากการเล่นให้สัมผัส นอกจากนี้ชวนเปิดประสบการณ์เล่น เล่นตอนนี้ โดยกลุ่มนี้เหมาะกับวัยทำงาน วัยที่อาจอยู่กับความเครียด ความกดดันบางอย่างออกแบบเป็นกิจกรรมชวนพักใจ เป็นงานอดิเรก ช่วยปลดปล่อยความเครียดบางอย่างลง เหมือนดึงตนเองออกจากสิ่งที่ครุ่นคิด และ เล่นไปเรื่อย ชวนเล่นต่อไปโดยอยากให้ทุกคน อย่าหยุดเล่น อยากให้ความสนุกจากการเล่นได้ไปต่อ ได้แชร์พลังของการเล่น โดยความสนุกของการเล่นเป็นของทุกคน
“ในเรื่องของการเล่น ความสำคัญของการเล่น อยากให้ขยายกว้างออกไป อย่างเช่น ครอบครัว การเล่นจะช่วยเติมเต็มบรรยากาศ สร้างความใกล้ชิดความเข้าใจกันในครอบครัว และไม่อยากให้ผลักการเล่นเป็นของใครคนหนึ่ง การเล่นเป็นของทุกคน อย่างเช่น เด็กเล็ก ของเล่นที่คุณพ่อคุณแม่ซื้อให้ก็ควรได้เล่นไปด้วยกัน ชวนกันเล่น หรือ เด็กโต วัยรุ่น ในรูปแบบการเล่นของกลุ่มนี้จะมีวิถีทางตามความสนใจ ตามวัยของเขาก็ต้องทำความเข้าใจกันและกัน โดยถ้าเล่นไปด้วยกันได้ก็เป็นเรื่องที่ดี แต่ถ้าเล่นด้วยกันไม่ได้ก็ไม่ควรปิดกั้นการเล่นของใคร”
วัยทำงาน จากที่กล่าวการเล่น ไม่ได้จำกัดอยู่เฉพาะเด็ก การเล่นเป็นการพักผ่อนคลาย ทั้งส่งต่อไอเดียพลังสร้างสรรค์และอาจไม่ได้เรียกเป็นการเล่น แต่ช่วยให้เวิร์กไลฟ์บาลานซ์ไม่เคร่งเครียดจนเกินไป เช่นเดียวกับ ผู้สูงอายุ ยังคงมีความสุข สนุกไปกับการเล่นได้ ทำในสิ่งที่ถนัดสนใจ ฯลฯ โดยอยากส่งต่อมุมมองเหล่านี้ออกไป ให้เห็นถึงความสำคัญของการเล่น
นักจัดการความรู้อาวุโส ฝ่ายกิจกรรมการเรียนรู้ พรผกาให้มุมมองกิจกรรมการเล่นสำหรับวัยสูงอายุต่ออีกว่า อาจเลือกการเล่นที่มีปฏิสัมพันธ์ต่อกัน อย่างเช่น บอร์ดเกมที่ไม่ซับซ้อน เกมไพ่ เล่นบล็อกไม้ หรือสิ่งของใด ๆ ก็ได้โดยต่อให้เป็นรูปทรงบาลานซ์จัดเรียงสูงขึ้น หรือกิจกรรมใด ๆ ก็ได้ที่ช่วยฝึกการคิด การจดจำ การบวกเลขง่าย ๆ ได้คิดคำนวณ ฯลฯ
จากที่กล่าว การเล่นบอร์ดเกมอย่างง่าย ๆ เกมเศรษฐี ก็มีความน่าสนใจ เล่นได้กับทุกกลุ่มวัย หรือเกมบันไดงู ก็นำมาเล่นกับผู้สูงอายุ สนุกเรียนรู้ไปด้วยกันได้ หรือกิจกรรมใด ๆ ที่ผู้สูงอายุมีความถนัดสนใจ มีความสุขที่ได้ทำในสิ่งนั้น ๆ ทั้งได้ขยับเคลื่อนไหวร่างกายบ้าง อย่างเช่น ปลูกต้นไม้ ดอกไม้ ทำอาหาร วาดรูปหรือทำงานศิลปะ งานประดิษฐ์ต่าง ๆ หรือเลี้ยงสัตว์เลี้ยง ฯลฯ ก็ช่วยเติมเต็มความสุข เติมพลังหลังวัยเกษียณ
แต่ทั้งนี้ไม่ว่าจะเป็นกิจกรรมใดขึ้นอยู่กับความสนใจของแต่ละบุคคล ซึ่งมีความชื่นชอบที่แตกต่างกันไป นักจัดการความรู้อาวุโสให้มุมมองทิ้งท้ายอีกว่า การเล่นจากที่กล่าวทุกคนสามารถมีความสุขสนุกไปกับการเล่นในกิจกรรมต่าง ๆ ได้ โดยถ้ามีเวลาอยากชวนค้นหารูปแบบวิธีการเล่นที่เหมาะสมของตนเอง เพื่อได้พักผ่อนคลาย ได้เพิ่มพลังชีวิต พลังแห่งการสร้างสรรค์ ดีต่อร่างกาย จิตใจ โดยเพิ่มเติมได้จากการเล่นอีกเครื่องมือสำคัญเป็นวิธีการง่าย ๆ
ปลูกสร้างทักษะ สร้างประสบการณ์การเรียนรู้.
