นกฮัมมิงเบิร์ดผึ้ง ซึ่งมีความยาวเพียง 5-6 เซนติเมตร พบได้ในคิวบาเท่านั้น เนื่องจากพวกมันประสบกับการสูญเสียประชากรจำนวนมาก โดยองค์การระหว่างประเทศเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ (ไอยูซีเอ็น) ระบุว่า นกชนิดนี้หายไปจากหลายพื้นที่ เพราะการตัดไม้ทำลายป่า
ทว่าในหมู่บ้านปาลปิเต ทางตะวันตกเฉียงใต้ของคิวบา นายเบอร์นาเบ เอร์นานเดซ วัย 75 ปี เปลี่ยนสวนของเขาให้กลายเป็นสรวงสวรรค์สำหรับนกตัวจิ๋วเหล่านี้
“เราไม่รู้สึกเบื่อเลย และพวกเรามักจะค้นพบสิ่งใหม่ ๆ อยู่เสมอ !” เอร์นานเดซ กล่าวขณะเฝ้าดูนกฮัมมิงเบิร์ดผึ้งสองตัว บินไปยังอ่างอาบนํ้าสำหรับนกที่แขวนอยู่
อนึ่ง ชาวคิวบาเรียกนกชนิดนี้ว่า “ซุนซุนซิโต” (zunzuncito) ซึ่งเป็นคำเลียนเสียงหึ่ง ๆ จากปีกขนาดเล็กของมัน ซึ่งสามารถกระพือได้ถึง 100 ครั้งต่อนาที
นายโอเรสเตส มาร์ติเนซ คนรักนกในพื้นที่ กล่าวว่า เมื่อเฮอริเคน “มิเชล” ซึ่งเป็นหนึ่งในพายุรุนแรงที่สุดที่พัดถล่มคิวบา ทำลายพืชผลและบ้านเรือนในพื้นที่เมื่อปี 2544 นกฮัมมิงเบิร์ดผึ้งก็หายไป เนื่องจากไม่มีดอกไม้เหลืออยู่เลย
หลังภัยพิบัติจากเฮอริเคนมิเชล ทำลายบ้านของเอร์นานเดซ เขาก็ย้ายไปที่หมู่บ้านปาลปิเต โดยรัฐบาลคิวบามอบที่ดินให้เขา เพื่อสร้างที่อยู่อาศัยขึ้นใหม่ บริเวณชายขอบของ “เซียนากา เดอ ซาปาตา” ซึ่งเป็นพื้นที่ชุ่มนํ้าขนาดใหญ่ที่สุดในภูมิภาคแคริบเบียน
ในตอนที่เอร์นานเดซ ย้ายมาที่นี่ มันไม่มีนกอยู่เลย เขาจึงปลูกต้น “โปนาซี” เพื่อให้ร่มเงาและดึงดูดนก แต่เอร์นานเดซ กลับไม่รู้เลยว่า พุ่มไม้ชนิดนี้เป็นอาหารอันโอชะของนกฮัมมิงเบิร์ดผึ้ง ซึ่งในตอนที่เขาเห็นนกชนิดนี้เป็นครั้งแรก เขานึกว่ามันเป็นแมลง เพราะขนาดตัวที่เล็กมาก
หลังจากนั้น เอร์นานเดซก็ตัดสินใจปลูกไม้พุ่มเพิ่มอีก และในไม่ช้า สวนอันเขียวชอุ่มของเขาก็เต็มไปด้วยนกฮัมมิงเบิร์ด ซึ่งทำรังอยู่ในป่าใกล้เคียง
ทั้งนี้ “คิวบาน เอเมอรัลด์” (Cuban Emerald) ซึ่งเป็นนกฮัมมิงเบิร์ดอีกชนิดหนึ่ง ที่มีความยาวมากสุด 10 เซนติเมตร มักจะมาเยือนสวนของเอร์นานเดซเช่นกัน โดยสวนแห่งนี้เปิดให้นักท่องเที่ยวเข้าชมเมื่อปี 2546 และปัจจุบันก็เป็นที่รู้จักกันในชื่อ “บ้านของนกฮัมมิงเบิร์ด”
สำหรับนักดูนกสมัครเล่นอย่างมาร์ติเนซ สวนแห่งนี้ถือเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ที่สำคัญของเหล่านกฮัมมิงเบิร์ดตัวจิ๋ว ซึ่ง
ไอยูซีเอ็น กำหนดให้พวกมันเป็น “สัตว์ใกล้สูญพันธุ์” โดยประเมินว่านกชนิดนี้มีเหลืออยู่ประมาณ 22,000-60,000 ตัว.
