• การรักษามะเร็งด้วยเซลล์บำบัดคาร์ทีเซลล์ เป็นการรักษาโดยใช้กระบวนการตัดต่อยีนตัวรับลูกผสมซึ่งจำเพาะต่อโปรตีนบนผิวเซลล์มะเร็งให้กับเซลล์ภูมิคุ้มกันทีเซลล์ของผู้ป่วย ทำให้เม็ดเลือดขาวคาร์ทีเซลล์ของผู้ป่วยมีคุณสมบัติในการกำจัดเซลล์มะเร็งในตัวผู้ป่วยได้เอง
• คาร์ทีเซลล์ที่ให้การรักษาแก่ผู้ป่วยนั้นสามารถเจริญเติบโตและคงอยู่ในตัวของผู้ป่วยหลังการรักษา และยังคงคุณสมบัติในการกำจัดเซลล์มะเร็งที่อาจหลงเหลืออยู่หรือเมื่อมีการกลับเป็นซ้ำของผู้ป่วยในระยะยาวได้
การรักษามะเร็งด้วย “ซีดีสิบเก้าคาร์ทีเซลล์”
• “ซีดีสิบเก้า” เป็นโปรตีนที่มีการแสดงออกบนผิวของเซลล์มะเร็งเม็ดเลือดขาวและมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดบีเซลล์
• การรักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวและมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดบีเซลล์ที่ดื้อต่อการรักษามาตรฐานหรือกลับเป็นซ้ำด้วยคาร์ทีเซลล์ที่จำเพาะต่อโมเลกุลซีดีสิบเก้า เป็นการรักษาที่มีประสิทธิภาพและมีอัตราการตอบสนองสูงถึงร้อยละห้าสิบถึงเก้าสิบ ปัจจุบันซีดีสิบเก้าคาร์ทีเซลล์ถือเป็นการรักษามาตรฐานในต่างประเทศ
•อย่างไรก็ตามค่าใช้จ่ายในการรักษาด้วยคาร์ทีเซลล์มีราคาแพง (ประมาณ 15 ล้านบาท) ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถเข้าถึงการรักษาชนิดนี้ได้ในประเทศไทย จึงมีการศึกษาพัฒนาซีดีสิบเก้าคาร์ทีเซลล์ในประเทศไทยมากขึ้นในปัจจุบัน เพื่อลดค่าใช้จ่ายและเพิ่มโอกาสในการรักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวและมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดบีเซลล์ที่ดื้อต่อการรักษามาตรฐานด้วยคาร์ทีเซลล์ในประเทศไทย
การรักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวและมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดบีเซลล์ที่มีโรคกลับเป็นซ้ำหรือไม่ตอบสนองต่อการรักษามาตรฐานด้วยซีดีสิบเก้าคาร์ทีเซลล์
•ผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาด้วยซีดีสิบเก้าคาร์ทีเซลล์ต้องได้รับการประเมินระยะโรคและวางแผนการรักษาจากโลหิตแพทย์ในโรงพยาบาลที่มีมาตรฐานการรักษาด้วยเซลล์บำบัด
•ขั้นตอนการผลิตคาร์ทีเซลล์เริ่มจากการเก็บเซลล์เม็ดเลือดขาวโดยใช้เครื่องปั่นแยกเม็ดเลือดขาวจากผู้ป่วยทางหลอดเลือดดำเพื่อนำไปผลิตคาร์ทีเซลล์ ทีเซลล์จะถูกแยกออกจากเม็ดเลือดขาวและถูกถ่ายโอนยีนซีดีสิบเก้าคาร์เข้าสู่เซลล์ หลังจากนั้นทีเซลล์ที่มีการแสดงออกของซีดีสิบเก้าคาร์จะถูกเพิ่มจำนวนจนมีปริมาณเซลล์ที่เพียงพอต่อการรักษา ผลิตภัณฑ์ซีดีสิบเก้าคาร์ทีเซลล์ดังกล่าวจะถูกส่งกลับมายังสถานพยาบาลเพื่อให้การรักษาผู้ป่วยต่อไป ซึ่งใช้เวลาในการผลิตประมาณสามถึงสี่สัปดาห์ ดังรูปแสดงการผลิตซีดีสิบเก้าคาร์ทีเซลล์
•ผู้ป่วยที่โรคยังไม่สงบ สามารถรับการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดหรือฉายแสงระหว่างรอรับการรักษาด้วยคาร์ทีเซลล์
•เมื่อการผลิตซีดีสิบเก้าคาร์ทีเซลล์เสร็จสิ้น ผู้ป่วยจะได้รับยาเคมีบำบัดระยะสั้นเพื่อเตรียมให้เซลล์บำบัด และให้การรักษาด้วยซีดีสิบเก้าคาร์ทีเซลล์ทางหลอดเลือดดำ หลังจากนั้นจะติดตามอาการ การตอบสนอง ค่าเลือด และเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนในโรงพยาบาลจนกว่าอาการจะคงที่ จึงจะสามารถจำหน่ายออกจากโรงพยาบาลได้ ใช้เวลาในการรักษาประมาณสามถึงสี่สัปดาห์
•หลังจำหน่ายผู้ป่วยจะมีนัดติดตามการรักษา ค่าเลือดและภาพรังสีเป็นระยะตามแผนการรักษา
ข้อมูลจาก รศ.พญ.จักราวดี จุฬามณี หน่วยโลหิตวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
นายแพทย์สุรพงศ์ อำพันวงษ์
