ยังคงเป็นประเด็นที่โซเชียลให้ความสนใจกันล้นหลาม เกี่ยวกับดราม่าการเสียชีวิตของช้างกว่า 2 เชือก ที่ถูกกระแสน้ำป่าพลัดหายไป โดยชาวเน็ตต่างจับตาและตั้งคำถาม ว่าทำไมถึงไม่ย้ายสัตว์ให้อยู่ในพื้นที่ปลอดภัยก่อน รวมถึงถกถามหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ว่ามีการแจ้งล่วงหน้ากับประชาชนหรือไม่ แต่ทว่าดราม่าดังกล่าวก็เริ่มลามไปหลายส่วน มีชาวเน็ตจำนวนมากออกมาวิพากษ์วิจารณ์เกี่ยวกับอุปกรณ์ที่ใช้ในการดูแลช้าง เหมือนเป็นการทารุณสัตว์มากกว่าดูแล ตามที่ได้เสนอข่าวไปก่อนหน้านี้
ล่าสุดเมื่อวันที่ 8 ต.ค. 2567 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า “พฤ โอโดเชา” หรือที่หลายคนรู้จักกันดี ในฐานะแกนนำเครือข่ายกะเหรี่ยงภาคเหนือ และปราชญ์กะเหรี่ยง โดยได้ออกมาโพสต์เฟซบุ๊กแสดงความคิดเห็นกับดราม่าครั้งนี้ว่า อุปกรณ์สื่อสารกับช้างเหล่านี้ ทารุณช้างจริงหรือ หรือชาวโลกยังขาดข้อมูลเกี่ยวกับวิถีช้างที่แท้จริง จากคนเคยเลี้ยงช้าง
วิธีอุปกรณ์ 7 อย่างที่ชาวฝรั่งชาวเมืองกล่าวหาว่าทารุณช้าง
1.การให้ลูกช้างเข้าคอร์สฝึกรู้จักภาษาและเครื่องมือสื่อสารกับมนุษย์ (ข้อนี้ใช้ทั้งพลังกายใจของคนกับลูกช้างหนักที่สุด)
2.ขะโบ๊ะ (ตะขอ)
3.ดอ (มีด)
4.ปลีทะ (โซ่ที่ใช้ผูกช้างกับต้นไม้)
5.ข่าแบ๊ะ (ตะขอค้องหูช้างเพื่อจูง)
6.เซาะเกอะชอจื้อ (โซ่รัดแขนช้างเหมือนใส่กุญแจมือคนเพื่อมิให้ช้างเดินหากินจนใกล้เกิน)
7.เซาะเกอะชอแสว่ (กระจับรัดแขน กันช้างบางตัวที่ส่ายหลังให้คนขี่ตก)
8.ผมคนหนึ่งที่ต้องมีอุปกรณ์พวกนี้ ช่วงดูแลช้าง ทุกอย่างอธิบายได้ แต่ไม่อธิบายกันทำไม
9.อยากบอกอุปกรณ์เหล่านี้ จำเป็นสำคัญ มันเป็นเครื่องหมายหรือภาษาที่จำเป็นต้องใช้สื่อสารกับช้าง ได้มีการฝึกให้ช้างเขารู้จักอุปกรณ์จากครูสอนช้าง ช่วงช้างยังวัยเด็ก ช่วงอายุ 2 ปี เพราะถ้าช้างแก่จะยิ่งสอนยากขึ้น เพื่อให้ลูกช้างทำตาม โดยแลกกับอาหารหญ้า กล้วย อ้อย เพื่อให้ลูกช้างทำตาม จดจำสารที่เราจะบอกกับช้าง
10.คือยอมให้ช้างฝึกหนักเจ็บตอนเด็กอาทิตย์ 2 อาทิตย์ เมื่อตอนโตช้างจะได้อยู่ร่วมกับสังคมมนุษย์ได้ง่าย มีอิสระทั้งชีวิตของช้าง แม้จะถูกล่ามโซ่หมายถึงผูกโซ่ไว้กับข้อมือช้าง 1 ข้าง แล้วนำปลายโซ่ไปผูกไว้กับต้นไม้หรือหลักสิ่งมั่นคง เพื่อมิให้ช้างต้องเพ่นพ่านตามใจ เหมือนเราทำกรงกั้นลูกเล็กของเราไว้ เพื่อมิให้ลูกเราเผลอออกไปวิ่งเล่นที่ถนน ยามเรากำลังทอดไข่หรือทำธุระบางเวลา เมื่อเราอยากปล่อยให้ช้างได้อิสระท่องเที่ยว เราก็แกะปลายโซ่ออก นำโซ่พับ แล้วโยนโซ่ขึ้นพาดที่หลังหรือคอโซ่ ช้างก็เดินไปได้อิสระ
11.แต่ถามว่าทำไมไม่แกะโซ่ออกที่แขนต้องให้โซ่ติดตัวช้าง มีเหตุผลจำเป็น เหมือนเราเลี้ยงหมา ทำไมต้องใส่ปลอกคอและผูกเชือกไว้ แล้วถึงจะกล้าพาเดินเที่ยวในที่สาธารณะ เพราะช่วงพาเที่ยว กลัวหมาจะวิ่งไปสร้างปัญหา แต่หมาตัวที่เชื่องอาจปล่อยเชือกที่ผูกหมาได้ แต่มีเชือกหรือปลอกคอติดหมาไว้จะดีปลอดภัยไว้ก่อนดีกว่า และยิ่งเป็นช้างยิ่งต้องจำเป็น
12.โซ่ที่ผูกไว้ที่แขนช้าง ต้องมีวิธีผูกต้องมิให้โซ่หลวมและหลุดออก และต้องไม่ให้โซ่รัดแขนช้างแน่นมาก และใช้เวลาขันเพื่อมิให้ช้างใช้ปลายงวงแกะได้
13.ทำไมใช้โซ่ที่เป็นเหล็ก เพราะเชือกธรรมดาจะขาดง่าย และไม่ทนมั่งคงเหมือนเหล็ก เหล็กโซ่หนักเก็บพับได้ง่ายให้สั้นยาวได้ตามใจเหมือนสร้อยไง โซ่แข็งแกร่งทนกว่าเชือก ควาญจะเลือกใช้ขนาดโซ่ใหญ่เล็กให้เหมาะตามแรงช้าง จริงๆ ควาญอยากใช้โซ่เส้นเล็กๆ ไม่หนักมากแต่แข็งแรง ควาญต่างหากที่ขี้เกียจยกโซ่เหล็กที่หนัก
14.แล้วทำไมต้องผูกโซ่ติดไว้ที่แขนช้างตลอด ถ้าเกิดเหตุอะไรฉุกเฉิน เราจับช้างได้ง่าย ลองคิดถ้าไม่มีเชือกผูกติดหมาไว้ เกิดเหตุหมาวิ่งไปกัดหมาหมูของบ้านอื่น จะจับแยกให้เร็วทันเหตุการณ์อย่างไร มีน้ำท่วมมา เราจะจับหมาเพื่อย้ายหมาได้เร็วทันทีได้อย่างไร หรือทุกครั้งเราต้องเรียกแพทย์มายิงยาสลบแล้วถึงจะย้ายจับย้ายหมาได้ มันจะไม่ทันการ
15.แล้วช้างตัวใหญ่แรงมาก หากเกิดเหตุฉุกเฉิน คนตัวเล็กแรงน้อยจะจับส่วนไหนไว้เพื่อหยุดช้าง จับมิให้ช้างวิ่งไปหา จับมิให้ช้างไปทำอันตราย ไม่มีเชือกผูกไว้ที่แขนช้าง เราจะจับส่วนไหนของช้างเพื่อหยุดเหตุ
16.คนหมดทางที่จะจับช้างมือเปล่าอยู่แล้วหากช้างเสียสติ แล้วกว่าจะวิ่งไปจับช้างทันทั่วทีได้ก็เกิดเรื่องก่อน แล้วรู้ไว้ว่าถ้าช้างไม่คุ้นเคยหรือสอนให้รู้ จะจักการเอาเชือกไปผูกตั้งแต่เช่นช้างป่าที่ไม่รู้จักคุ้นเคยกับเชือก ควาญเก่งมีคาถาอาคมขนาดไหน ช้างป่าก็ไม่ยอมให้ใครผูก คนจะจับช้างป่าถึงต้องมีกับดัก ใช้คนหลายสิบคนช่วยกันค้องช้างป่าไงครับ
17.กลับกันหากไม่ฝึกสอนช้างตอนเด็กพอช้างโตขึ้นต่างขึ้นต่างหาก ทั้งชีวิตช้างตัวนั้นจะต้องถูกจองจำ ไม่ขังก็ต้องผูกไว้ตลอด ถ้าเชือกหลุดหรือ คอกพังวุ่นกันทั้งปางเพื่อจะไปจับช้างมาผูกไว้คืน เพื่อความปลอดภัยของตัวช้างเอง
18.การสอนฝึกช้างนั้น จึงมิใช่เรามีเจตนาที่จะทารุณกรรมช้างตามที่คนไม่รู้มองเห็นภาพ และกล่าวหาว่าวิธีการของควาญช้างหรือวิธีการสอนลูกช้างจากครูฝึกสอนช้างเหล่านี้เป็นการทารุณกรรช้างอย่างที่เข้าใจผิดกันเพราะการจะทารุณไม่ทารุณช้างนั้น อยู่ที่สำนึกหรือการเตรียมความเข้าใจให้ควาญช้างใหม่ให้มีจิตวิญญาณ สัญชาตญาณมีวิธีเทคนิค คุมอารมณ์ตัวเองได้ดีเข้าถึงช้างด้วย
19.การทารุณช้างนั้นทำได้มีมากมาย การไม่ดูแลให้ช้าง อย่างรอบคอบให้ปลอดภัยเพื่อช้างแล้วปล่อยให้ช้างไปเจออันตราย ไปทำร้ายสร้างความเสียหายฯ ก็คือการทารุณชนิดหนึ่งทั้ง ถึงแม้ไม่เจตนา เพราะการคำนวนรู้ล่วงหน้าและเตรียมการไว้ก่อนเหตการณ์จะเกิด คือความปลอดภัยสูงของช้าง เพราะของมหึมาแต่เปราะบางมีชีวิตนั้นจะทำทันทีไม่ได้มันไม่เหมือนเครื่องจักรและสำคัญมันขึ้นอยู่ที่สำนึกและจิตวิญญาณของคนคนนั้นต่างหาก เช่นความจำเป็นหรือ กาเห็นแก่ผลประโยชน์อีโก้ของตัวเอง หรือเห็นแก่ชีวิตช้างมากกว่ากัน ก็เป็นสิ่งสำคัญ แต่ที่สำคัญ วิธีการ ความรักที่ผิดหรือถูกทาง นำไปสู่อะไรก็สำคัญเช่นกัน ต้องรู้ล่วงหน้าจัดการบริหารล่วงหน้าคือ สัญชาตญาณของควาญช้าง และความรู้แบบนี้จะทำให้ขวางช้างเป็นคนรอบคอบมากมากกว่าคนทั่วไป
20.คุณรู้ไหม สิ่งที่ควาญช้างกลัวคืออะไร สำหรับผมคือกลัวช้างจะตกใจจนขาดสติ ทำให้ช้างไม่มีสติที่ช้างจะตัดขาดการรับรู้การสื่อสารจากผม เพื่อความปลอดภันหากมีเชือกหรือโซ่เส้นนึ่งได้ผูกติดไว้กับแขนช้าง นั่นคือฟางเส้นสุดท้ายที่ผมจะเลือกคว้าเชือกมาผูกช้างไว้กับเสาหรือหลักขอไม้ไว้ก่อน ถ้าไม่มีโซ่ที่ผูกติดไว้กับช้าง มันไม่ต่างจากคุณเห็นน้ำหลากที่กำลังพัดรถของคุณโจมลอยไปกับน้ำที่เชี่ยวกราดต่อหน้าต่อตาเลยคุณจะจับหรือดึงรถที่ถูกพักไปไว้คนเดียวได้อย่างไร ช้างไร้เชือกขาดสติก็เช่นนั่นแหละ
21.เมื่อช้างโตเรี่ยวแรงเยอะ สามารถตกใจขาดสติ จะทิ้งตัวไปทางไหนก็เกิดอุบัติเหตุ ทำให้คนเล็ก ๆ อย่างเราเสียชีวิตได้ ผมเข้าใจว่าเกิดจาก อะไรสักอย่างทำให้ช้างตกใจจนหูตาจมูกถูกลบ ควาญช้างไหวตัวทันก่อนช้างเสมอ และต้องนิ่งไม่แสดงอาการตื่นตูมให้ช้างเอะใจรับรู้ เพราะถ้าควาญช้างตกใจช้างจะรับรู้และตกใจตามและมันจะส่งความตกใจให้ตัวอื่นที่ขี้ตกใจพากันตื่นตูมไปด้วย กากช้างหลุดหนีวิ่งจะเกิดปัญหาเอาช้างไม่อยู่ เพราะสัญชาตญาณสัตว์ที่แท้หลบอยู่ในตัวเผยยออกมา เหมือนอารมณ์คนโกรธ จนขาดสติ จะไม่รับคำสั่งใดๆแม้มีอปกรณ์ต่างเหล่านี้อยู่ในมือควาญช้างก็ตาม
22.การมีอุปกรณ์รีโหมดต่าง ๆ เหล่านี้ไว้ติดตัวควาญช้าง ของเหล่านี้จะใช้หรือช่วยเตือนเรียกสติให้ช้างกลับมาอยู่กับควาญช้าง อย่างไรอุปกรณ์เหล่านี้ จะช่วยได้ระดับนึ่งเท่านั้นมิใช่ร้อยเปอร์เซนต์ อยู่ที่อาการช้างตกใจขาดสตินั้นจะอยู่ในระดับไหน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความเคยชินเชื่องของช้างแต่ละตัวด้วยซึ่งมีระดับไม่เท่ากัน เคยเห็นช้างตกมันไหมครับนั่นแหละ ฮอร์โมนทำให้เขาไม่สามารถมีสติฟังคนได้ ฮอร์โมนทำให้เขา สติหลุด เหมือนคนหลับละเมอ จึงอันตรายและต้องค่อยๆ ทำให้ช้างมีสติฟังคำคนสื่อสารจากคนควาญได้ ดังนั้นสติ เสียงกลิ่นภาพที่ช้างคุ้นเคยที่ช้างไว้ใจจึงสำคัญคือควาญช้างที่กินนอนกับช้างไงครับ
23.สิ่งประจำเมื่อเกิดเรื่องวุ่นวายขึ้นกับช้าง จึงต้องไปตามควาญช้างหรือผู้มีประสบการณ์ที่เข้าถึงช้างให้มาแก้สถานการณ์มาทุกครั้ง ก็คือควาญช้างก่อน ขาดสติก็ตามหาแพทย์คนวางยาสลบ ทั้งช้างบาดเจ็บตามแพทย์มารักษา
24.ที่จริงอุปกรณ์เครื่องมือเหล่านี้ไม่สามารถกันหรือต้านทานแรงช้างยามตกใจหรือช่วงช้างขาดสติแล้วเข้ากระโจนใส่อะไรที่ขัดแย้งกับ สัญชาตญาณของของช้างได้เลย คนที่ใกล้ขวางทางช้าง คนที่ใกล้ชิดช้างคือควาญช้างควาญช้างจึงมักจะถูกช้างกระทำ หรือคนรอบๆช้างที่อยู่บริเวณเกิดเหตุนั้น ๆ หากมีโซ่เป็นเชือกที่ติดกับไว้กับช้างก็จะไปจับผูกช้างไว้ ช่วยเซฟเหตุการณ์ที่อาจเลวร้ายลงได้
25.ความไว้ใจเชื่อใจการมีสติของช้างจึงสำคัญ กว่าใด ๆ เมื่อช้างรู้สึกปลอดภัย คือช้างอยู่ใกล้อะไร แล้วอะไรที่ช้างไว้ใจอยากอยู่ใกล้เป็นที่พึ่งทางใจของช้างยามกลัวคือเพื่อนช้างของโคลงเขา แล้วควาญช้างที่เขาไว้ใจกันจนผูกพันธุ์ แล้วรู้สึกปลอดภัยนั่นคือความสุขของสัตว์ที่ชื่อว่าช้างไง ผมว่าคงรวมทั้งสัตว์อื่นๆและสัตว์คนอย่างเราด้วย
26.สิ่งสำคัญที่อยากขอคือควาญช้างหรือผู้รู้ที่อยู่กับโลกความเป็นจริง ที่เกี่ยวกับช้าง จะต้องมาศึกษาแล้วพยายามหาวิธีบอกกับสังคมหรือเพื่อนต่างแดนชาวโลก ว่าความจริงคืออะไร เขาจะได้เข้าใจความเป็นจริงที่คนช้างเข้าใจ แต่ดูแล้วเงียบไปถ้ามิได้สร้างความเข้าใจ เหมือนยิ่งหลอกให้ ผู้ที่เข้าใจผิดรับข้อมูลผิด ๆ ต่อให้ผู้ประกอบธุรกิจ Rating จากช้างทำงบหาเงินกับช้างต่อ แล้วทำให้ช้างต้องมาตายจากการไม่มีเจตนาเพื่อช้างอย่างแท้จริง แต่เอาช้างมารับใช้เจตนาของมนุษย์นิยมเป็นศูนย์กลาง
27.การเอามนุษย์เป็นศูนย์กลางโดยรู้หรือไม่รู้ตัวเกินไป กำลังสร้างปัญหาให้โลกให้กับธรรมชาติอีกหลายเรื่องหลายราวได้ก่อปัญหา ปรากฎปัญหาจะค่อย ๆ ทะยอยเผยออกมาแต่เราจะเห็นหรือกลบเกลื่อนโยนความผิดที่ปลายเหตุกันแบบนี้ ขึ้นอยู่กับว่า เราจะรู้ตัวและแก้ไขหลักการใหญ่นี้ได้เร็วหรือช้า ระหว่างคนเป็นศูนย์กลางหรือธรรมชาติเป็นศูนย์กลางนะครับ
28.การขาดข้อมูลที่จริงถูกต้องรอยด้าน จึงซ้ำเติมให้นักท่องเที่ยวไม่เห็นโลกช้างที่เป็นจริงเช่นเห็นว่าช้างคือของเล่นที่ปลอดภัย ไม่ควรมีอุปกรณ์ที่จะต้องมีข้อต่อสื่อสารกับช้าง อย่างที่เกิดขึ้นจนเกิดเหตุในทุกวันนี้มันเลยเถิดไป
29.ผมก็ยังสงสัยว่าทำไมม้าตัวเล็กกว่าช้างหลายเท่า แต่คนขึ้นนั่งขี่ทั้ง 1 คนและ 2 คน แถมมีทั้งเบาะหลังคาบเหล็ก ให้วิ่งกระโดดข้ามโน่นนี่แล้วไม่บอกกันว่าเป็นการทารุณทรมานสัตว์กันบ้างล่ะครับ เราน่าจะมีทางออกหรือคำอธิบายช้างได้นะ
30.ความจริงตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันมนุษย์เรา ได้จับช้างมาเป็นตัวประกัน หรือหาประโยชน์จากช้างมาเนิ่นนาน ยุคช้างออกศึกรบสงครามใช้ประดับบารมีผู้นำ มาถึงยุคช้างกับอุสาหกรรมลากไม้ขายให้อังกฤษ ยุคช้างเพื่อการท่องเที่ยวสร้างเศษฐกิจให้ประเทศ ยุคปิดป่าชาวบ้านปล่อยช้างไม่ได้ ยุคพืชเศษฐกิจแย่งพื้นที่ช้างค่าปรับช้างเข้าสวนแพง ฯ
31.ตอนนี้พ่อค้ากวาดซื้อช้างจากชาวบ้านเกือบจะหมดแล้ว ทั้งกลุ่ม ศูนย์หรือมูลนิธิต่าง ๆ ที่ระดมหาเงินทุน และซื้อช้างสะสมไว้ เพื่อหาเงิน เพราะคนในโลกอย่างรักและชอบ ความงามของช้างกันไม่เสื่อมคลาย
32.ช้างในภาคเหนือที่อยู่ในมือชุมชนที่ผมรู้จักก็ยังมีช้างอยู่มากในชุมชนของชาวปกาเกอะฮญอ หรือกะเหรี่ยงทางอำเภอแม่แจ่มบ้านห้วยผักกูดบ้านห้วยบงบ้านนากลาง และไปทาง อ.อมก๋อย และจังหวัดตาก จ.แม่ฮ่องสอน
33.จะแย่งกันอย่างไรเนื้อก็ไม่หลุดลงมาถึงกลุ่มช้างที่อยู่กับชุมชน ไม่กลุ่มใดก็กลุ่มหนึ่งได้ประโยชน์ ชาวบ้านเพียวๆควาญช้างเพียว ที่อยู่ในชุมชน หรือเป็นลูกจ้าง ก็ยังไม่กล้าส่งเสียง ท้ายที่กังวลประโยชน์จะ สวัสดีการความปลอดภัยที่ยั่งยืน จะตกมาถึงช้าง จริง ๆ กันไหม
34.ผมคิดว่าปางช้างมากมายทำไมถึงเงียบต้องมีจุดกลัวหรือเกรงใจอะไรบางอย่างแน่เช่น กลัวถูกกล่าวหาว่าตอนนี้ทารุณช้างแล้วนักท่องเที่ยวรู้แล้วจะไม่มาเที่ยว จึงปิดปากเงียบดีกว่า ซึ่งไม่เป็นประโยคกับช้าง ที่ชีวิตจริงจะต้องอยู่ในโลกแห่งความเป็นจริงอย่างไรเลย
35.สรุปเรื่องช้างยังมีอีกมากมายที่ถูกกดทับ ที่ยังไม่ปรากฏ ความจริงให้เห็นหลบเหมือนใต้ภูเขาน้ำแข็งแต่ถ้าจะให้ดีทั้งกลุ่มคนโลกสวยและกลุ่มคนที่อยู่ในโลกของความเป็นจริง ไม่ควรจะมาขัดแย้งกันอย่างนี้ เพราะไม่เป็นประโยชน์กับช้างหรือควาญช้าง หรือระบบสวัสดิการของช้างเลยรวมทั้ง ภาพลักษณ์ของประเทศไทยด้วยครับความจริงอย่างไรก็ว่าไปอย่างนั้นจะดีกว่า และม้ายังสามารถนั่งได้ทำไมช้างจะมีอุปกรณ์หรือเครื่องมือสื่อสารกับช้างในการดูแล เพื่อที่คนกับช้างจะได้อยู่ร่วมกันบ้างไม่ได้ ผมอยากชวนคิดถึงเครื่องมือเทคโนโลยีอะไรที่ จะทำให้มนุษย์มีเครื่องมือสื่อสารกับช้างเช่นใช้ AI ได้หรือเปล่า
36.คนที่ควรจะฟังเสียงของเขาก็คือควาญช้างกับแพทย์ เพราะเวลาเกิดเรื่องอะไรกับช้างเราก็จะเรียกหา 2 คนนี้ก่อนว่าเขาอยู่ไหนเพื่อให้เขามาช่วยแก้ปัญหาขอให้ฟัง 2 คนนี้ดีๆครับ
37.นี่เพียงมุมเกร็ดเล็ก ๆ น้อย ๆ ของเรื่องช้าง จากชนพื้นเมืองชาวปกาเกอะฮญอที่เคยเลี้ยงอยู่กับช้างมาแบ่งปัน ถ้าพอมีประโชนย์บ้าง เพื่อนท่านใด เขียนอังกฤษเป็นช่วยแปลแล้วโพสต์แชร์ต่อด้วยครับ
38.ส่งกำลังใจให้ชาวช้าง ต้องไม่ให้ช้างที่ตายสูญเปล่า การตายของช้างครั้งนี้ต้องเป็นประโยชน์กับช้างรุ่นหลังสูงสุดต่อไปครับ…
ขอบคุณข้อมูลและรูปภาพ : @พฤ โอโดเชา
