เมื่อเราพึ่งพาการแก้ปัญหาในระดับนโยบายที่ค่อยเป็นค่อยไปไม่ทันใจ เราจึงต้องพึ่งพาตัวเอง หาวิธีง่าย ๆ ประหยัด ทำได้ทันที เช่น พยายามอยู่ในบ้านให้มากที่สุด ถ้าจำเป็นต้องออกนอกบ้านก็ใส่หน้ากากกรองฝุ่น และเมื่ออยู่ในบ้านก็เปิดเครื่องกรองอากาศ หลายคนบอกว่าเขาจัดสวนรอบบ้านใหม่ เพิ่มพื้นที่สีเขียวทั้งแนวนอน และแนวตั้ง ทั้งภายนอก และภายในบ้าน ใช้ต้นไม้เป็นเครื่องกรองอากาศตามธรรมชาติ และหาพันธุ์ไม้ที่ช่วยดูดซับฝุ่นควันเช่น ต้นสายนํ้าผึ้งที่มีรูปทรงของดอกกระจายออกเพื่อช่วยจับละอองฝุ่นควัน ซึ่งชาวดัตช์นิยมปลูกพุ่มสายนํ้าผึ้งนี้ในเมืองที่จราจรแออัด บางคนเพิ่มความชื้นในสวน และใช้พืชตระกูลมอสเป็นพืชดูดซับควันที่มีประสิทธิภาพสูง เป็นต้น โดยสามารถปรึกษาเหล่าภูมิสถาปนิก (Landscape
Architect) และพืชกร (Horticulturist) ซึ่งเป็นอาชีพที่กำลังมาแรงได้
ในระหว่างที่ผู้คนต่างหาวิธีช่วยเหลือตัวเอง เหล่านวัตกร และ Start Up ทั่วโลกบอกว่าเป็นโอกาสดี ที่ใดมีปัญหา ที่นั่นมีโอกาสในการพัฒนาธุรกิจใหม่ ๆ เพื่อแก้ปัญหานั้น ลองมาดูกันซิว่า มีสิ่งประดิษฐ์อะไรบ้างที่ช่วยให้เรามีอากาศสะอาดหายใจยามที่ต้องออกไปเดินถนน ผมขอเรียกว่า “นวัตกรรมข้างถนน” (Roadside Innovation)
1. The Smog Free Tower : ปฏิมากรรมกำจัดฝุ่นที่คิดค้นโดยชาวดัตช์ Daan Roosegaarde จากบริษัท ENS Clean Air ซึ่งได้แรงบันดาลใจจากอากาศที่ขมุกขมัวทั่วกรุงปักกิ่ง นวัตกรคิดว่าถ้าเราขยายขนาดเครื่องกรองอากาศในบ้านให้ใหญ่ขึ้น มีประสิทธิภาพ
สูงขึ้น สามารถยิงประจุไฟฟ้าบวก เพื่อดึงอนุภาคของฝุ่นให้รวมตัวตกลงมา และดูดเข้าเครื่องกรอง Smog Free จะกำจัดฝุ่นได้ 30,000 ลบ.ม. ในหนึ่งชั่วโมง เครื่องกรองอากาศขนาดความสูง 7 เมตรนี้จะถูกติดตั้งในสนาม และพื้นที่สาธารณะ ที่มีผู้คนผ่านไปมาจำนวนมาก
2. พลังงานแสงอาทิตย์ และหน้าปัดบอก data ต่าง ๆ ไว้ด้วย นอกจากทำให้คุณภาพของอากาศรอบ ๆ ดีขึ้นราว 50-70% แล้ว ยังเป็นประติมากรรมที่สร้าง Awareness ให้ผู้คนเห็นความสำคัญกับอากาศสะอาดดังเช่นที่ติดตั้งไว้ที่งานประชุม World Economic Forum ที่กรุง Davos อีกด้วย นอกจาก Smog Free Tower แล้วคุณ Daan ยังพัฒนานวัตกรรมต่อยอดจากฝุ่น เช่น แหวนมณีประดิษฐ์ที่ทำจากฝุ่นคาร์บอนที่เก็บจากเครื่องกรอง และจักรยานกำจัดฝุ่น ที่ปั่นไปดูดมลพิษไปด้วย เป็นต้น
3. หอคอยดักฝุ่น : โดยนวัตกร Cao Jun JI แห่งสถาบันสิ่งแวดล้อมโลกที่ Chinese Academy of Sciences เป็นหอคอยต้นแบบสูง 100 เมตร ทดลองติดตั้งที่นครซีอาน เพื่อกำจัดมลพิษทางอาการรอบ ๆ เมือง คาดว่าจะมีรัศมีทำการประมาณ 10 ตารางกิโลเมตร โดยมีเป้าหมายที่จะติดตั้งตามเมืองใหญ่ ๆ และเมืองอุตสาหกรรม
4. แผ่นมอสกรองฝุ่นควัน : นับเป็น Bio Filter เครื่องแรกที่มาจากพืชตามธรรมชาติ คิดค้นโดยนวัตกร Liang Wu และ Peter Sanger ผู้ก่อตั้งบริษัท Green City Solution โดยแผ่นมอสที่พัฒนาในห้องทดลองนี้ นำไปประกอบกับเครื่องดูดลม และเครื่องทำความชื้น ประกอบเป็น Street Furniture ที่เป็นป้าย PR สามารถฟอกอากาศ และปล่อยลมเย็น โดยจะมีการเชื่อมต่อระบบข้อมูลคุณภาพอากาศ ปริมาณฝุ่นควัน และจำนวนของฝุ่นพิษที่กำจัดได้ไปยัง Software Air Care เพื่อติดตามประเมินผลด้วย
5. ที่รอรถสาธารณะไร้ฝุ่น : ตอนนี้มี Start up หลายแห่งแข่งกันพัฒนานวัตกรรมเพื่อแก้ปัญหาป้ายรถเมล์ไร้ฝุ่น เพื่อปกป้องคนที่ยืนรอ ให้มีอากาศสะอาดหายใจ พยายามคิดค้นระบบฟอกอากาศที่ดูดอากาศสกปรกรอบ ๆ ไปเข้าเครื่องกรอง แล้วปล่อยอากาศสะอาดออกมาเป็นม่านอากาศครอบคลุมบริเวณที่ผู้โดยสารรอรถ บริษัทที่กำลังพัฒนาป้ายรถสาธารณะเหล่านี้ได้แก่ Arup & Sino Green, Tejbrant เป็นต้น
6. Air หน้ากากกรองอากาศ ที่เป็นนวัตกรรมจากชุดนักบินอวกาศ: พัฒนาโดยบริษัท Micro Climate ที่ได้แรงบันดาลใจจาก NASA หน้ากากนี้ใส่ครอบลงมาถึงคอ มีนํ้าหนักเบา มีแผ่นครอบด้านหน้าที่เห็นใบหน้าชัดเจน หายใจไม่เป็นหมอก ฝุ่นผ่านเข้าไม่ได้ จะผ่านได้เฉพาะอากาศสะอาดที่กรองแล้วด้วยระบบ HEPA อาจจะดูแปลก ๆ แต่ปลอดภัยเมื่ออยู่ outdoor สักพักคงจะชิน และเป็นแฟชั่นของคนรุ่นใหม่
7. นวัตกรรมเจาะฝาชี โดยทีมฝนหลวง ไทยเราก็มีนวัตกรรมที่ต่อยอดจากการทำฝนหลวง โดยใช้เครื่องบินวนโปรยนํ้าแข็งแห้ง และละอองนํ้าเพื่อเปิดโพรงอากาศเปิดรูฝาชีให้ฝุ่นได้ระบายออกจากพื้นที่ที่มีฝุ่นหนาแน่นได้ เราน่าจะหาวิธีลงทุนวิจัยพัฒนาต่อยอดนวัตกรรมดี ๆ เช่นนี้
แม้นวัตกรรมเหล่านี้จะแก้ปัญหาเพียงจุดเล็ก ๆ ในวงแคบ แต่นับเป็นการเริ่มต้นที่ดี คงจะมีนวัตกรรมของคนตัวเล็กอีกมากมาย ช่วยกันสนับสนุนความคิดดี ๆ ต่อยอดนวัตกรรมเพื่ออากาศสะอาดกันนะครับ ที่ใดมีปัญหา ที่นั่นย่อมมีโอกาสสำหรับนวัตกรรมใหม่ ๆ ที่พัฒนาเป็นธุรกิจ Start Up ได้ ถึงเวลาแล้วที่คนตัวเล็ก ๆ อย่างเราต้องพึ่งพาตัวเอง.
