เคยสงสัยกันบ้างไหม? เหตุใดบางคนเมื่อจบมื้ออาหาร ถึงได้วิ่งเข้าห้องน้ำเพื่อถ่ายออกแทบจะทันที จนเป็นที่มาของคำว่า “ท่อตรง” แต่ในทางกลับกันบางคนกลับผ่านไปเป็นวันๆ กว่าจะอยากรู้สึกเอาของเสียออกกันแน่?

ล่าสุดเมื่อวันที่ 14 ม.ค. แฟนเพจที่มักเผยแพร่ความรู้ทางการแพทย์อย่าง “Tensia” ได้ออกมาไขข้อสงสัยโดยระบุว่า นี่คือภาพผนังลำไส้ และเส้นสีเขียวๆ ในภาพคือหนึ่งในตัวการสำคัญที่ทำให้บางคน “กินปุ๊บ เดี๋ยวจะปวดอึปั๊บ” ร่างแหสีเขียวทั้งหมดคือฝูงเซลล์ประสาทที่เรียงตัวซับซ้อนตลอดระบบทางเดินอาหาร ซึ่งมีชื่อเรียกว่า ระบบประสาทประจำลำไส้ (Enteric nervous system: ENS)

ระบบ ENS มีหน้าที่
-ทำให้ทางเดินอาหารทำงานได้ด้วยตัวมันเอง เช่น มีอะไรมายืดผนังก็จะบีบไล่ทันที (Peristalsis) หรือบีบคลุกเคล้า (กระเพาะ) หรือมีสัญญาณเคมีมาแตะปุ๊บ ก็ส่งสัญญาณไปสั่งให้ต่อมหลั่งสาร หรือหลั่งฮอร์โมนได้เลย
-ประสานกับสมองผ่านเส้นประสาทสมองคู่ที่ 10 (Vagus nerve): ทำให้ข้อมูลต่างๆ ส่งไปกลับสมองได้ รวมถึงการตอบสนองแบบรวดเร็วที่เรียกว่า Reflex
เรียกได้ว่าระบบ ENS ทำให้เหมือนระบบทางเดินอาหารแยกตัวเป็นเอกเทศจากที่อื่นเลย อยู่ได้ด้วยตัวมันเองระดับนึง หดตัวได้เอง ตอบสนองได้เอง และแลกเปลี่ยนข้อมูลกับระบบประสาทส่วนกลาง

หนึ่งในหน้าที่ที่สำคัญอย่างหนึ่งนั่นคือ การเคลียร์ของเก่าออกเพื่อรับของใหม่เข้ามา ด้วยกลไกที่เรียกว่า Gastrocolic reflex ทันทีที่กินอาหารเข้ามา มันจะมาดึงยืดผนังกระเพาะ ทำให้ระบบ ENS ร่างแหสีเขียวในภาพโดนกระตุ้น ข้อมูลที่ว่า “อาหารมาแล้ว” ส่งไปถึงก้านสมอง ก้านสมองส่งกลับมาสั่งลำไส้ใหญ่ให้หดตัวแรงๆ เพื่อไล่อาหารไปถึงลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย (Mass movement)

บางคนก็ตอบสนองไม่ได้รุนแรงมาก หดก็ไม่แรง แต่บางก็หดแรงเกิน จนกินอาหารทีไร ก็หดจนกากอาหาร มากองที่ลำไส้ใหญ่ส่วนปลายๆ จนปวดท้องถ่ายทุกที ยิ่งกินกาแฟยิ่งแล้วใหญ่ เพราะมีสาร Chlorogenic acid และ Melanordins ที่อาจทำให้ระบบ ENS ไวขึ้นไปอีกค่ะ “เส้นสีเขียวๆ ในภาพคือระบบประสาทประจำทางเดินอาหาร ใครทำงานไว จะทำให้กินอาหารแล้วลำไส้ใหญ่ถูกสั่งให้บีบแรงจนปวดท้องถ่ายนั่นเอง”

นอกจากนี้ ทางเพจยังระบุด้วยว่า ภาพดังกล่าวนั้นมาจากงานจาก paper ที่มีการย้อมพิเศษที่ทำให้ติดสีกลุ่มเซลล์ประสาทที่ผนังลำไส้ได้ “อันที่จริงในภาพเป็นลำไส้ของหนูนะคะ แต่โครงสร้างค่อนข้างเหมือนกับมนุษย์เลย ซึ่งของลำไส้มนุษย์ หาภาพต่อเนื่องสวยๆ แบบนี้ไม่ค่อยมี”..

ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก @Tensia