ยิ่งใกล้ “เทศกาลปีใหม่ 2568” หลาย ๆ คนก็เริ่มหาของขวัญให้แก่ญาติผู้ใหญ่ผู้อาวุโส โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เหล่าอาหารเสริมเครื่องดื่มบำรุงสุขภาพ ที่ขายกันเกลื่อนตลาด บางชิ้นก็ราคาสูงหลักหมื่น แต่เพื่อคนที่เรารักและอยากให้สุขภาพดี ก็เลยทุ่มทุนที่จะซื้อหาไปฝากกัน อย่างไรก็ดี อาหารบางอย่างก็อาจมีผลต่อสุขภาพของผู้ป่วยไต จึงจำเป็นต้องพึงระวังเป็นอย่างยิ่ง โดยเฉพาะ “ถั่งเช่า” ที่เหล่าศิลปิน ดารา นักแสดง พิธีกรต่าง ๆ ออกโฆษณาสรรพคุณ ราวกับว่าเป็นยาอายุวัฒนะ กินแล้วแข็งแรงปึ๋งปั๋ง ทว่าแท้จริงแล้ว “สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย” ได้ยืนยันข้อเท็จจริงในเรื่องนี้ว่า

“…จากองค์ความรู้ที่มีข้อพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์การแพทย์ในปัจจุบัน ยังไม่มีข้อมูลที่สามารถสรุปได้อย่างชัดเจนว่า ถั่งเช่ามีประโยชน์จริงในผู้ป่วยโรคไต เนื่องจากมีเพียงข้อมูลการศึกษาในสัตว์ทดลอง แต่ไม่มีหลักฐานการศึกษาที่ดีเพียงพอที่จะพิสูจน์ได้ว่า ถั่งเช่ามีประโยชน์กับไตในมนุษย์ และการศึกษาส่วนใหญ่ไม่ได้รายงานของอาการที่ไม่พึงประสงค์ของถั่งเช่าอีกด้วย…”

ส่วนถั่งเช่าที่มีการศึกษาในมนุษย์นั้น ส่วนใหญ่เป็น “ถั่งเช่าจากทิเบต” Cordyceps sinensis) ที่เกิดในธรรมชาติซึ่งมีราคาสูงมาก การศึกษาส่วนใหญ่ใช้เวลาเพียง 1-6 เดือนเท่านั้น จึงไม่สามารถทราบถึงผลดีและผลเสียในระยะยาวได้ และยังพบว่าผลิตภัณฑ์ถั่งเช่าทิเบตบางส่วนมีโลหะหนักในปริมาณสูง ซึ่งจะมีผลเสียต่อไตในระยะยาว

ในปัจจุบันถั่งเช่าที่ขายอยู่ส่วนใหญ่เป็นถั่งเช่าสีทอง (Cordyceps militaris) ที่ถูกเพาะเลี้ยงขึ้นในฟาร์ม โดยใช้อาหารเลี้ยงแบบต่าง ๆ  ทำให้ถั่งเช่าแต่ละชนิดที่ถูกเพาะเลี้ยงในแต่ละวิธีผลิตสารออกฤทธิ์ที่แตกต่างกันมาก และส่วนใหญ่ยังไม่มีการศึกษาทดลองในมนุษย์ “การนำมาใช้จึงอาจทำให้เกิดโทษต่อผู้ป่วยโรคไตได้ง่าย และแพทย์โรคไตยังพบอุบัติการณ์การเสื่อมของไตภายหลังจากการรับประทานถั่งเช่าในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังอยู่เสมอ”

นอกจากนี้ยังมีข้อมูลจาก รศ.นพ.สุรศักดิ์ กันตชูเวสศิริ อาจารย์สาขาวิชาโรคไต ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ว่า ผู้ที่รับประทานถั่งเช่าสีทองบางคนมีอาการไตแย่ลง ส่วนใหญ่เป็นผู้ป่วยที่มีโรคไตอยู่เดิม จากที่ยังชะลออาการไตเสื่อมไว้ได้ให้อยู่ได้ 5-10 ปี ไม่ต้องล้างไต ก็กลับทำให้เกิดไตมีอาการแย่และเสื่อมลงอย่างรวดเร็วในเวลาไม่กี่เดือน บางรายที่เสื่อมถึงขั้นไตวายได้

ตรงนี้เนื่องจากฤทธิ์ของถั่งเช่าไม่เหมือนกัน และถั่งเช่าสีทองน่าจะไปออกฤทธิ์คล้ายกับการมีพิษต่อท่อไต ซึ่งทำหน้าที่นำปัสสาวะออกมา เมื่อทำให้เป็นพิษ ก็ทำให้ไตอักเสบ และไตเสื่อมได้ นอกจากนี้ ไม่เพียงเฉพาะผู้ป่วยโรคไตเท่านั้น แม้แต่คนทั่วไปก็ทำให้เกิดปัญหาที่ไตได้ เพราะเคยเจอผู้ป่วยรายหนึ่งที่มีไตปกติ แต่เมื่อไปรับประทานถั่งเช่ามาประมาณ 2 เดือน แล้วเกิดอาการไตเสื่อมระยะ 3 เมื่อหยุดรับประทานแล้วพบว่าไตก็เริ่มดีขึ้น

ขอบคุณข้อมูลจาก hfocus เจาะลึกระบบสุขภาพ คอลัมน์ Healthy Clean