“จิ้งหรีด” นับเป็นหนึ่งในแมลงที่ได้รับความสนใจในหลาย ๆ มิติ ทั้งเป็นแหล่งโปรตีนคุณภาพสูง อีกทั้งถูกมองว่าเป็นอาหารแห่งอนาคต ทำให้อุตสาหกรรมโปรตีนจากแมลงเติบโตขึ้นเรื่อย ๆ จึงถือเป็นอีกหนึ่งตลาดที่น่าสนใจ แต่การจะยกระดับให้ธุรกิจนี้ของไทยก้าวสู่ตลาดที่ใหญ่ขึ้นได้ก็ต้องมีกลยุทธ์-มีวิธีคิดเช่นกัน ซึ่งวันนี้คอลัมน์นี้มีกรณีศึกษามาให้พิจารณากัน
เกี่ยวกับกรณีศึกษา “ธุรกิจจิ้งหรีด” เป็นส่วนหนึ่งของโครงการเพิ่มขีดความสามารถผู้ประกอบการผ่านกระบวนการพัฒนาห่วงโซ่คุณค่าใหม่ของการเลี้ยงจิ้งหรีดเพื่อเพิ่มศักยภาพในการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มหาวิทยาลัยขอนแก่น (มข.) ที่ได้รับทุนสนับสนุนจาก บพท. โดยแนวทางเรื่องนี้ ดร.อนุวรรตน์ ศรีสวัสดิ์ หัวหน้าโครงการฯ ให้ข้อมูลว่า จากกระแสนิยมการบริโภคโปรตีนจากแมลงในทวีปยุโรปและอเมริกา ซึ่งจิ้งหรีดเป็นหนึ่งในชนิดแมลงที่ถูกยกเป็นอาหารแห่งอนาคต หรือ Novel Food ซึ่งคาดการณ์ว่าอุตสาหกรรมโปรตีนจากแมลงจะขยายตัว 3.3 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ ในปี 2570 ดังนั้นไทยจึงสามารถใช้ประโยชน์จากกระแสนิยมในเรื่องนี้ได้ เนื่องจากไทยมีผู้ประกอบการผู้เลี้ยงจิ้งหรีดมากกว่า 2 แสนราย โดยกว่าร้อยละ 80 อยู่ในภาคอีสาน หรือตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งถ้าหากได้รับการเพิ่มขีดความสามารถก็จะส่งผลดีต่อเศรษฐกิจไทย ทางทีมวิจัยจึงจัดตั้งโครงการดังกล่าวขึ้น โดยขับเคลื่อนผ่านการ สร้างห่วงโซ่คุณค่าใหม่ (New Value Chain) ให้การเลี้ยงจิ้งหรีด อาทิ การสร้างผู้ประกอบการใหม่ในธุรกิจนี้ เช่น ผู้ผลิตอาหารจิ้งหรีดในพื้นที่ เพื่อปิดช่องว่างและลดการพึ่งพิงห่วงโซ่นอกพื้นที่ และออกแบบธุรกิจให้กระจายรายได้สู่เกษตรกรกับผู้ประกอบการอย่างทั่วถึงผ่าน แนวคิดพาทำและทำกัน เพราะการเลี้ยงจิ้งหรีดไม่ใช่แค่ทำโรงเรือนที่ได้มาตรฐานฟาร์ม GAP เท่านั้น แต่ต้องช่วยให้เกษตรกรมีศักยภาพผลิตอาหารจิ้งหรีดต้นทุนต่ำโดยใช้ทรัพยากรพื้นถิ่น โดยได้พัฒนาสูตรอาหารสูตรใหม่ ทำให้ลดต้นทุนการผลิตจาก 71.99 บาท เหลือเพียง 61.06 บาท ต่อกิโลกรัม ขณะที่อีกแนวทางคือช่วยให้เกษตรกรผลิตจิ้งหรีดได้มีคุณภาพมาตรฐานตามความต้องการของตลาด ด้วยการถอดความรู้จากประสบการณ์ เทคนิค ภูมิปัญญา และนำมาแลกเปลี่ยนกัน จน เกิดเป็นองค์ความรู้ร่วม เพื่อให้เกษตรกรทุกคนนำไปใช้ได้
ด้าน ภูดิส หาญสวัสดิ์ ผู้ประกอบการจิ้งหรีด อ.โนนศิลา จ.ขอนแก่น กล่าวว่า การเปลี่ยน Mindset การเลี้ยงจิ้งหรีดว่าเป็นหนึ่งในรูปแบบการลงทุนเพื่อทำธุรกิจ ทำให้เกษตรกรจัดการธุรกิจของตนเองได้ รวมถึงทำให้รู้จักวางทิศทางกับเป้าหมายธุรกิจในอนาคต โดยเฉพาะเรื่องของตลาดและผู้บริโภค ซึ่งช่วยให้เกษตรกรกล้าที่จะยกระดับธุรกิจและเกิดการพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่ตอบโจทย์ผู้บริโภคได้ดียิ่งขึ้น เกษตรกรผู้เลี้ยงจิ้งหรีดกล่าว และนี่ก็เป็นกรณีศึกษา “โมเดลธุรกิจจิ้งหรีด” ที่น่าสนใจ และน่าที่ผู้ประกอบการด้านนี้ หรือเอสเอ็มอีสาขาอื่น ๆ สามารถศึกษา เพื่อนำไปปรับใช้ได้.
ศิริโรจน์ ศิริแพทย์ [email protected]
