ฤทธิ์ต้านโคลิเนอร์จิก (anticholinergic) : คือฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของอะซีทิลคอลีน (Acetylcholine) ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่สร้างขึ้นภายในสมอง ซึ่งทำหน้าที่สื่อสารระหว่างเซลล์ที่ส่งผลต่อการทำงานของร่างกาย มีบทบาทสำคัญในการเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อ การคิด และกระบวนการทำงานของความจำ หรือความสามารถของสมองในการเก็บข้อมูลไว้ ลักษณะกลุ่มอาการฤทธิ์ต้านโคลิเนอร์จิกได้แก่
อาการเล็กน้อย จะมีอาการหัวใจเต็นเร็ว หน้าแดง ม่านตาขยายเห็นภาพไม่ชัด ปากแห้ง ผิวหนังแห้ง ร่างกายมีอุณหภูมิสูงขึ้น
อาการปานกลาง จะมีอาการสับสน กระวนกระวาย ปัสสาวะไม่ออก ความดันโลหิตสูง
ฤทธิ์ต้านโคลิเนอร์จิก มีที่ใช้ทางคลินิกหลากหลาย โดยฤทธิ์ต้านโคลิเนอร์จิกที่เกิดขึ้นอาจเป็นได้ทั้งให้ประโยชน์ในการรักษาโรคยาจิตเวชบางชนิด ยารักษาโรคจิตบางชนิดมีคุณสมบัติต้านโคลิเนอร์จิก ยาเหล่านี้อาจรบกวนการทำงานปกติของระบบประสาทซึ่งเกี่ยวข้องกับการกระตุ้นทางเพศและการแข็งตัวของอวัยวะเพศ
การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน : ยาบางชนิดอาจส่งผลต่อระดับฮอร์โมนในร่างกาย ซึ่งอาจส่งผลโดยตรงต่อการทำงานทางเพศ ตัวอย่างเช่น ยารักษาโรคจิตอาจเพิ่มระดับโปรแลคติน ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่สามารถลดระดับฮอร์โมนเทสโทสเทอโรนและนำไปสู่ความผิดปกติทางเพศ รวมถึงปัญหาการแข็งตัวของอวัยวะเพศ
ปัจจัยทางจิตวิทยา : การตระหนักถึงผลข้างเคียงทางเพศที่อาจเกิดขึ้นสามารถนำไปสู่ความวิตกกังวลและความวิตกกังวลด้านประสิทธิภาพ ซึ่งอาจทำให้สมรรถภาพทางเพศรุนแรงขึ้นในผู้ป่วยที่รับประทานยาเหล่านี้ องค์ประกอบทางจิตวิทยานี้สามารถรวมผลกระทบทางกายภาพของยาได้
ความแปรปรวนส่วนบุคคล : ไม่ใช่ผู้ป่วยทุกคนจะประสบผลข้างเคียงทางเพศในระดับเดียวกันเมื่อรับประทานยาจิตเวช ปัจจัยทางพันธุกรรม การทำงานทางเพศที่มีอยู่แล้ว และสุขภาพโดยรวมสามารถมีอิทธิพลต่อการตอบสนองต่อยาเหล่านี้ของแต่ละบุคคล.
…………………………………..
ศ.น.ท.ดร.นพ.สมพล เพิ่มพงศ์โกศล
คลินิกสุขภาพชาย หน่วยศัลยศาสตร์ระบบปัสสาวะ
ภาควิชาศัลยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
