ภาวะเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ หรืออีดี (Erectile Dysfunction; ED) คือภาวะที่ไม่สามารถคงการแข็งตัวขององคชาตได้หรือแข็งตัวอยู่ได้เพียงระยะสั้น ๆ ซึ่งไม่เพียงพอที่จะทำให้เกิดความพึงพอใจในการมีเพศสัมพันธ์ การแข็งตัวขององคชาตต้องการการทำงานที่ครบวงจร การสั่งงานของวงจรดังกล่าวเริ่มต้นจากสมองไปที่ไขสันหลัง แล้วไปยังบริเวณรอบองคชาต ซึ่งจะมีการตอบสนองของกล้ามเนื้อ หลอดเลือดดำและหลอดเลือดแดงภายในและใกล้กับแกนขององคชาต
ภาวะเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ จะเกิดขึ้นเมื่อมีตำแหน่งใดตำแหน่งหนึ่งของวงจรผิดปกติ โดยอาจเกิดจากเส้นประสาท หลอดเลือดแดง กล้ามเนื้อเรียบหรือเนื้อเยื่อขององคชาตถูกทำลาย ซึ่งมักเป็นผลจากโรคต่าง ๆ ได้แก่ เบาหวาน โรคไต การดื่มสุราเรื้อรัง โรคหลอดเลือดตีบตันหรือโรคของระบบประสาทเอง รูปแบบการดำเนินชีวิตประจำวันอาจส่งผลให้เกิดปัญหาโรคหัวใจและหลอดเลือด ซึ่งเป็นการเพิ่มความเสี่ยงของภาวะเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ เช่น การสูบบุหรี่ การมีน้ำหนักตัวมากเกินปกติและไม่ได้ออกกำลังกาย ผ่าตัดบริเวณช่องเชิงกราน เช่น การผ่าตัดต่อมลูกหมากและกระเพาะปัสสาวะสำหรับผู้ป่วยต่อมลูกหมากก็จะไปทำลายเส้นประสาทและหลอดเลือดแดงใกล้กับองคชาต ปัญหาจากยาก็คือ ยาที่ต้องกินเป็นประจำ เช่น ยารักษาความดันโลหิตสูง ยารักษาโรคซึมเศร้า ยารักษาแผลในกระเพาะอาหารบางชนิด
ปัจจัยทางสุขภาพจิต เช่น ความเครียด ความวิตกกังวล โรคซึมเศร้า สาเหตุสำคัญมาจากเส้นเลือดแดงที่มาเลี้ยงกล้ามเนื้ออวัยวะเพศลดน้อยลงทั้งที่เกิดร่วมกับโรคประจำตัวต่าง ๆ เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเส้นเลือดสูง เป็นต้น รวมทั้งยังเกิดตามหลังการบาดเจ็บต่ออวัยวะในอุ้งเชิงกราน โดยเฉพาะในเส้นเลือด เส้นประสาทส่วนปลาย และท่อทางเดินปัสสาวะ ระยะแรก ๆ แพทย์ศัลยกรรมระบบทางเดินปัสสาวะได้ทำการผ่าตัดต่อเส้นเลือดแดงที่มาเลี้ยงอวัยวะเพศ เพื่อเพิ่มปริมาณเลือดที่ไหลเวียนให้มากขึ้น แต่ประสบผลสำเร็จเฉพาะผู้ที่เกิดภาวะสมรรถภาพทางเพศเสื่อม (ED) หลังประสบอุบัติเหตุต่ออุ้งเชิงกราน ที่มีการผิดปกติของเส้นเลือดเท่านั้น
สาเหตุด้านอื่น ๆ กลับไม่ได้ผลดี เพราะเส้นเลือดที่ตัวลำอวัยวะเพศเองไม่ได้รับการรักษา ทำให้การขยายตัวของเส้นเลือดเหล่านี้ไม่เกิดขึ้น หรือขยายตัวไม่เต็มที่ จึงได้พัฒนาการผ่าตัดโดยการใส่แกนอวัยวะเพศชายเทียม โดยการผ่าตัดสอดไว้ในลำอวัยวะเพศ เพื่อให้ลำอวัยวะเพศเหยียดออก อุปกรณ์ดังกล่าวมีหลายรูปแบบ ทั้งแกนแข็งแบบดัดได้ หรือแบบที่สามารถยืดและหดตัวได้ด้วยระบบน้ำ การผ่าตัดด้วยวิธีนี้จึงเป็นวิธีหนึ่งที่ช่วยชายอีดีได้ ขอให้เป็นทางเลือกสุดท้ายเพราะหลังผ่าตัดจะแก้ไขเป็นวิธีอื่นไม่ได้แล้ว.
———————
ดร.อุ๋มอิ๋ม
